De laatste ontwikkelingen binnen de paardensport; KWPN, KFPS en KNHS

Vandaag de dag is de leeftijdsregel van belastbaarheid een hot topic. Moeten we driejarige paarden wel testen voor hun aanleg als sportpaard? Om die stap daadwerkelijk te zetten, blijkt lastig. Het KWPN is een open stamboek en heeft concurrenten. “Als wij als enige geen driejarige paarden meer testen, dan stappen hengstenhouders naar een ander stamboek en zetten we ons zelf buitenspel. Dat is niet de bedoeling”, aldus KWPN-directeur Bastiaan Meerburg. Het is belangrijk om constructief met elkaar in gesprek te gaan en ook de discussie in het buitenland op gang te krijgen volgens hem. Dat is een zorgvuldig proces die tijd in beslag neemt. “Dierenrechtenorganisaties vinden dat proces misschien te langzaam, maar we doen ons best. Iedereen is dan ook welkom om te komen kijken hoe het eraan toe gaat en om met ons het gesprek aan te gaan.”

Metingen van hartslag en lactaatwaarden

Bij KFPS staat belastbaarheid van jonge paarden ook hoog op het lijstje. Maar een jaar geen hengstenkeuring door de leeftijd te verhogen is niet bevordelijk volgens de organisatie. Er zijn al wel andere maatregelen genomen. “We hebben nu natuurlijk de tastharen en toiletteerregels, maar ook het geluid wordt gedempt op keuringen”, aldus KFPS-directrice Marijke Akkerman. Daarnaast is er onderzoek gedaan naar het trainen van jonge, Friese hengsten die een verrichtingsonderzoek doen. Sportfysioloog Carolien Munsters en dierenarts Esther Siegers begonnen in 2020 met het monitoren van de conditie van de hengsten in opdracht van het KFPS. Uit de metingen bleek dat de hengsten tijdens de trainingen achteruitgingen in hun conditie, de hartslag bleef hoger en de lactaatwaarden stegen bij dezelfde inspanning. Lactaat wordt geproduceerd wanneer het lichaam meer energie verbruikt dan dat er zuurstof beschikbaar is. De paarden werden overtraind, dus werd er een aangepast trainingsschema gemaakt voor de volgende verrichting. “Door de metingen van de hartslag en de lactaatwaarden, zorgen we voor een beter welzijn van het dier. Op die manier zijn we er continue mee bezig”, vertelt Akkerman. Daarnaast zijn ze bezig met een fokkerijbeleid voor langere termijn dat nog beter gericht is op het welzijn van het paard.

Strategie voor 2030

De KNHS viert dit jaar haar 100-jarig bestaan. De afgelopen 100 jaar is er al veel veranderd en verbeterd in de paardensport, ook nu zitten ze niet stil. Denk aan de uitgebreide welzijnscode en de acht beloftes aan het paard. “Een leek ziet bijvoorbeeld boven harnachementengids geen ‘welzijn’ staan, maar ook dat heeft met het welzijn van het dier te maken. Het komt in alle factoren naar voren. Denk aan het verbod op de te strakke neusriem”, vertelt KNHS-persvoorlichter Jantien van Zon. De KNHS beseft dat nog lang niet alles goed gaat en daarom zijn ze hard aan het werk om verbeteringen door te voeren, zowel achter de schermen als voor de camera. “We zijn op dit moment bezig met het ontwikkelen van een strategie voor 2030 met publieke opinie en welzijn als belangrijk punt voor het behoud van de sport. Het is een ingewikkeld proces, zodra we onze visie voor 2030 klaar hebben, komen we er mee naar buiten.”

Niet alleen de kritiek op het welzijn heeft invloed op de sector, maar ook klimaatverandering, stikstofplannen en omgevingsbeleid hebben invloed. Op langere termijn moet daar een plan voor komen volgens Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland. Paardengezondheid is ook een van de speerpunten, waarbij de invoering van het Identificatie en Registratiebeleid (I&R) de eerste stap is om op Europees en landelijk niveau besmettelijke dierziekten beter te kunnen controleren. Ook zijn ze bezig met het ontwikkelen van een platform om informatie over besmettelijke paardenziekten te bieden en meldingen in de regio zichtbaar te maken. Deze maatregel draagt ook een steentje bij aan een verbeterd paardenwelzijn 

Onderzoek toekomst hippische sector FNRS

FNRS heeft een onderzoek uitgevoerd naar de toekomst van de Nederlandse hippische sector. Hierbij hebben ze vier scenario’s geschetst als voorstelling voor het jaar 2035. De vier toekomstbeelden zijn gebaseerd op de input vanuit diverse ondernemers en stakeholders van binnen en buiten de sector. Volgens de FNRS zijn de twee belangrijkste trends de maatschappelijke acceptatie en het behoud van ruimte. Bij maatschappelijke acceptatie gaat het om de trend van toenemende aandacht voor dierenwelzijn en invloed van desinformatie. Blijft er dus voldoende sociale acceptatie? Met behoud van ruimte staan we in Nederland sowieso al voor een uitdaging met woningbouw, landbouw, natuur, bedrijvigheid, zonnepanelen, windmolens. Hoe veel (fysieke) ruimte blijft er dan nog over voor hippische ondernemers? Blijft de ruimte die ze nu hebben beschikbaar of wordt het beperkt de komende jaren?

Eerste scenario

Het eerste scenario is ‘op het paard’. Hierbij is de maatschappelijke acceptatie hoog en is er voldoende fysieke ruimte voor het behouden van paarden. Daarbij komt wel dat de kosten gestegen zijn waardoor het voor de ondernemer duurder is geworden om paarden te fokken en te houden. Paardrijden is niet voor iedereen betaalbaar. Er wordt meer wetenschappelijk onderzoek gedaan en er is oog voor de connectie tussen mens en paard. Daarbij is de sector transparant en vertrouwt de samenleving op de wetenschap. Ondanks de stijgende kosten, blijft paardrijden een populaire, geaccepteerde sport. De paarden in Nederland zijn van hoge kwaliteit en worden over de hele wereld verkocht, net als nu. We rijden dan dus nog steeds op het paard.

Tweede scenario

Het tweede scenario is ‘met het paard’ waarbij de fysieke ruimte voor hippische ondernemers beperkt is, maar de maatschappelijke acceptatie hoog blijft. Door de beperkte ruimt neemt het aantal paarden in Nederland af. De ruimte wordt namelijk ingezet voor natuur, recreatie en woningbouw. Er wordt meer verantwoordelijkheid opgepakt op het gebied van milieu, duurzaamheid en circulariteit. De hippische ondernemers dragen daar hun steentje aan bij op het vlak van landschapsbeheer en natuurbehoud. De sector is proactief op het vlak van dierenwelzijn en deze factoren leiden tot acceptatie van de sector. Ook de wetenschap speelt in dit scenario een grote rol, waarbij is bewezen dat contact met dieren en dus ook met paarden voor ontspanning zorgt.

Derde scenario

Het derde scenario is ‘naast het paard’, waarbij de fysieke ruimte voor de paarden behouden blijft, maar de maatschappelijke acceptatie laag is. Ondanks de behouden ruimte is er wereldwijd meer aandacht voor duurzaamheid en het milieu, ook dierenwelzijn is belangrijk. Het dierenwelzijn in de hippische sector ligt onder vuur en daarmee ook de sport. Er is onderling binnen de sector weinig verbondenheid en transparantie. Er is een neerwaartse spiraal zichtbaar in de topsport en het fokken. Dat resulteert in dat het Nederlandse paard geen exportproduct meer is. Daarmee zijn er ook nog weinig geschikte en betaalbare paarden op de markt in Nederland. De professionele hippische ondernemers die zich richten en vooroplopen op duurzaamheid en dierenwelzijn zijn een uitzondering. Zij hanteren verdienmodellen naast het paard en daarmee behouden ze hun bestaansrecht.

Vierde scenario 

Het vierde scenario is ‘zonder het paard’ waarbij de fysieke ruimte beperkt is en de maatschappelijke acceptatie laag. De ruimte wordt ingezet voor woningen en natuur om de leefbaarheid te vergroten. Het tijdperk zonder paard is aangebroken, waarbij er niet meer wordt gereden en ook geen paard meer wordt gehouden. Daarbij moet de hippische en agrarische sector volgens dit scenario van de FNRS innovatief gaan samenwerken om verdienmodellen te ontwikkelen. Dit onderzoek laat in alle scenario’s zien dat hippische ondernemers rekening moeten houden met grote veranderingen de komende jaren. “FNRS zet met haar strategie in op professionalisering van hippische bedrijven. In lijn met de ontwikkelingen in de markt en maatschappij werkt FNRS al jaren samen met haar leden aan het verbeteren van kwaliteit, veiligheid en paardenwelzijn. Het is de opdracht aan alle partijen in de sector om toekomstgericht te investeren in de sector. Dit is noodzakelijk om te kunnen voldoen aan toekomstige eisen op het gebied van paardenhouderij en -sport”, aldus Robert van Almkerk, coördinator van het onderzoek vanuit de FNRS. Met deze trends en ontwikkelingen zijn ondernemers aan het denken gezet over hoe zij zich eventueel kunnen aanpassen. Daarbij wil ze alle ondernemers steunen richting de toekomst door deze scenario’s samen met ondernemers door te ontwikkelen en hen ondersteuning te bieden om aan de slag te gaan met de uitdagingen. 

Bron: De Hoefslag, overname niet toegestaan!

Foto: Arnd Bronkhorst

Tekst: Rianne de Bruin voor De Hoefslag