Blog Jasmijn de Bruijn: “Train jij paardvriendelijk of paardgericht?”

Termen door elkaar

 ”Maar toch is paardvriendelijkheid iets anders dan paardgerichtheid. En deze termen worden nogal eens door elkaar gehaald.  Het gevaar is dat we met al onze goede bedoelingen doorslaan in die paardvriendelijke benadering, waardoor het paard niet de duidelijkheid en de grenzen krijgt die het óók nodig heeft.”

Persoonlijk leiderschap

“Nog voordat je je gaat verdiepen in allerlei trainingsmethoden is het van belang dat je inzicht hebt in jezelf. Goed horsemanship begint namelijk bij persoonlijk leiderschap. Om je paard goed te kunnen trainen moet je kunnen schakelen tussen verschillende leiderschapsrollen. Als leider heb je een bepaalde visie waarnaar je pro-actief toewerkt. Je moet goed kunnen observeren om de signalen van je paard goed te kunnen interpreteren. Daarvoor heb je een bepaalde afstand nodig. Je moet je kunnen inleven in je paard en hem de nodige liefde kunnen geven. Maar ook grenzen kunnen stellen en wanneer het nodig is harde beslissingen kunnen nemen.”

Wat is paardvriendelijkheid? 

“Paardvriendelijkheid heeft te maken met de manier waarop je je paard benaderd. Hoe reageer je op je paard wanneer je iets van hem gedaan wil krijgen? Paardvriendelijkheid is eerder reactief dan proactief. Stel je voor; je paard is ongeduldig en staat de schrapen op de poetsplaats. Dat is voor jou lastig, want je wil hem graag even uitgebreid poetsen en dat gaat makkelijker als hij stil staat. Dus haal je een kruiwagen hooi en zet je die voor zijn neus. Terwijl hij eet, staat hij mooi stil en kan jij lekker poetsen. Jouw probleem is op de korte termijn zo heel ‘paardvriendelijk’ opgelost.”

Onwenselijk

“In een paardvriendelijke benadering wordt elke vorm van spanning, conflict of miscommunicatie met het paard als fout en onwenselijk gezien. Al het negatieve moet worden vermeden/voorkomen of worden omgebogen. Met zachte trainingstechnieken, die vaak als ‘natuurlijk’  worden gezien moet worden voorkomen dat het paard enige vorm van ongemak ervaart. In een paardvriendelijke benadering ligt er haast een taboe op het stellen van grenzen richting het paard. Mensen met een paardvriendelijke instelling willen vooral vriendjes zijn met het paard. De strategie bij onwenselijk gedrag is dan vooral afleiden en negeren.”

Positieve bekrachtiging

“Trainingsmethoden gebaseerd op uitsluitend positieve bekrachtiging zijn in opkomst. Deze methoden passen vaak goed bij mensen die uitblinken in de ‘zachtere’ leiderschapsrollen (verzorgen, observeren). Ze zijn empatisch en zoeken de verbinding met hem. Het gevaar is echter wanneer zij niet kunnen schakelen tussen de verschillende rollen, dat ze uiteindelijk het paard tekortdoen. Het overdrijven of het juist vermijden van een of meer leiderschapsrollen leidt uiteindelijk altijd tot problemen. Mensen die moeite hebben de ‘hardere’ leiderschapsrollen toe te passen hebben moeite met grenzen stellen naar hun paard. Wanneer ze geen duidelijke visie of doel hebben, blijft hun aanpak te vrijblijvend. Zulke paardeneigenaren zijn erg gevoelig voor elke vorm van ongemak van het paard. Ze schieten door in een overdaad aan positieve aandacht (bekrachtiging) juist als er een keer grenzen gesteld moeten worden. Wanneer je het paard onvoldoende begrenst kan dat tot problematische verwenning leiden. Het paard krijgt dan al snel de naam ‘probleempaard’.”

Wat is paardgerichtheid? 

“In plaats van een ‘paardvriendelijke’ benadering, zijn paarden meer gebaat bij een ‘paardgerichte’ benadering. Bij een paardgerichte benadering pas je afhankelijk van de situatie de verschillende leiderschapsrollen toe. Je bent dan zo zacht als mogelijk, maar zo hard als nodig. Daarbij durf je ook de hardere beslissingen te maken, met als doel je paard te beschermen of te behoeden. Bijvoorbeeld door niet eindeloos door te dokteren en het paard op tijd uit zijn lijden te verlossen. Om hem zo een lange lijdensweg te besparen. Een paard gerichte benadering is eerder proactief en je acties zijn gericht op de lange termijn. Je training is erop gericht om hem zo goed mogelijk te laten ontwikkelen binnen zijn mogelijkheden. Je benut zijn volledige potentie en aanpassingsvermogen.”

Realiteitsbesef

“Een paardgerichte benadering wordt vooral ingezet vanuit een realiteitsbesef. De realiteit is namelijk dat de kansen op een ‘leven waard om te leven’ hard afnemen op het moment dat een paard niet de regels van onze wereld heeft geleerd en daar vertrouwd mee is. Wanneer allerlei dagelijkse situaties al problemen geven zoals vervoeren, wassen, medische behandelingen, trainen, verkeer of harde geluiden. Grenzen stellen draagt juist bij aan het welzijn van het paard. Hoe beter hij die regels van onze wereld kent en er vertrouwd mee is, hoe ruimer je je grenzen uit kunt zetten.”

Veranderende wereld

“Het is onze taak het paard voor te bereiden op steeds veranderende wereld. Door hem weerbaar te maken en hem te leren dealen met dagelijkse situaties.  Dit is een constant proces, want omstandigheden zullen vaak veranderen. Bij een paard gerichte benadering zet je geen kruiwagen hooi neer om het stil te laten staan. Maar leer je het paard te dealen met zijn ongemak. Hij kan beter nu op de poetsplaats leren geduld te hebben, dan wanneer je tijdens een buitenrit moet wachten bij een drukke weg. Bij een paardgerichte benadering probeer je niet krampachtig alle vormen van ongemak weg te poetsen. Je zoekt juist de situaties op, omdat stress en spanning laat zien waar er nog werk te doen is.”

Stress

“Stress en frustratie wordt altijd als iets negatiefs gezien, maar dat is niet het geval. Stress wordt vaak gerelateerd aan forceren. In het huidige tijdperk waarin we als mens vaak worden blootgesteld aan chronische stress en waar paarden lijden aan ‘learned helplessness’, vinden we het moeilijk om stress als iets positiefs te zien. Chronische stress moet je altijd zien te vermijden, maar een beetje stress is nodig tijdens het leren. Het maakt het paard alert en attent. Met comfort kweek je nu eenmaal geen progressie. Natuurlijk moeten we geduld hebben bij de training van onze paarden, maar vaak worden paarden ook onderschat in wat zij aankunnen en dat is net zo schadelijk.  Een ‘leven waard om te leven’ is voor een paard méér dan alleen vrij zijn van stress en ongemak. Daarvoor heeft het paard ook uitdaging nodig. In je training moet je daarom je de grens opzoeken tussen te veel en te weinig uitdaging. Waar die grens ligt zal per paard verschillen. Die grens vind je alleen door hem op te zoeken en je verlegt hem door er af en toe eens (gedoseerd!) overheen te gaan. Zo wordt hij weerbaar en maak je optimaal gebruik van zijn aanpassingsvermogen.”