Maagzweren

Maagwand

Elk type paard kan maagzweren krijgen; niet alleen racepaarden of volbloeds. Er bestaan verschillende oorzaken en diverse verschijningsvormen. Een defect aan de maagwand kan resulteren in een maagzweer waarbij de ernst afhankelijk is van de grootte en diepte van de beschadiging en van de hoeveelheid beschadigingen. 

Onderzoek

Maagzweren kunnen zich bevinden van de gehele maag tot in het eerste gedeelte van de darm aan toe. Ze komen vaker voor dan gedacht. Diverse onderzoeken tonen aan dat 93 procent van de volbloeden in training¹, zestig procent  van de sportpaarden (dressuur-, eventing- en springpaarden) ² en meer dan vijftig procent van de veulens^2,3  in meer of mindere mate last heeft van maagzweren. Recent uitgevoerd onderzoek in Nederland gaf vergelijkbare cijfers voor sportpaarden.

Oorzaak

Stress, in welke vorm dan ook, kan ten grondslag liggen aan het ontstaan van maagzweren bij het paard. Er zijn vele oorzaken voor stress. Een aantal bewezen risicofactoren dat kan leiden tot maagbeschadigingen is: training en intensieve beweging, transport (vervoer), het spenen van een veulen, het inrijden van een jong dier, langdurig verblijf in de stal, het voerregime en algehele anesthesie (narcose). Andere risicofactoren waarvan nog niet is bewezen, maar waarvan wel wordt vermoed dat ze maagproblemen kunnen veroorzaken zijn: type dieet (koolhydraatrijke voeding), pijn, een onderliggende ziekte of algehele infectie, dracht, bepaalde medicijnen, erfelijkheid en een bacteriële infectie van het maagslijmvlies. Hoe meer risicofactoren, hoe groter de kans dat een maagzweer zich ontwikkelt.

Symptomen

De symptomen van een maagzweer zijn veelal vaag en zijn daardoor niet gemakkelijk te herkennen. Er bestaan geen ˜typische maagzweersymptomen’, waardoor het stellen van een diagnose niet eenvoudig is. Toch is er een aantal waarschuwingssignalen dat wijst op de aanwezigheid van een maagzweer, zoals bijvoorbeeld veranderingen in gedrag, afnemende prestaties, verminderde eetlust of langzamer eten, minder drinken, sloomheid, gewichtsverlies, een doffe vacht en/of regelmatig terugkerende koliek. 

Aansingelen

Soms reageert een paard op het aansingelen. Paarden met een maagzweer, liggen vaak meer dan normaal, met name op de rug, maar kunnen ook tandenknarsen, meer plassen, diarree hebben, sloom zijn en/of overvloedig speekselen. Er lijkt geen verband te bestaan tussen de klinische symptomen en de aanwezigheid, hoeveelheid of ernst van de maagbeschadigingen. Het is belangrijk contact op te nemen met een dierenarts als een paard één of meer van de voorgaande symptomen vertoont. 

Gedragsverandering

Pijn als gevolg van maagzweren kan zich manifesteren als gedragsveranderingen, inspanningsintolerantie, een wisselende eetlust en soms koliek. Zowel chronische als acute maagbeschadigingen geven doorgaans pijnklachten. De intensiteit van de pijn lijkt echter zelden gecorreleerd aan de ernst van de maagbeschadiging: kleine zweren zijn soms extreem pijnlijk, terwijl grote maagzweren ook wel asymptomatisch aanwezig zijn.  

Diagnose

De beste manier om maagzweren bij een paard te diagnosticeren is door middel van gastroscopie. Bij een gesedeerd paard (roesje) wordt een flexibele camerabuis via de neus en slokdarm ingebracht in de maag waarmee de gehele maagwand “vanaf de ingang aan het uiteinde van de slokdarm tot de uitgang richting de darmen“ zichtbaar wordt. Middels deze relatief simpele techniek worden maagzweren aangetoond of uitgesloten. Na behandeling van een paard met medicijnen tegen maagzweren, dient de gastroscopie te worden herhaald. Alleen zo is het effect van de therapie goed te beoordelen. De maag van een paard dat eerder heeft geleden aan een maagzweer, dient bij ieder vermoeden van terugkeer van de aandoening gastroscopisch te worden beoordeeld.

Behandeling

Is er eenmaal een maagzweer ontstaan, dan is het vaak niet voldoende alleen de voer- en leefomoestandigheden van een paard te optimaliseren. De dierenarts kan een medicinale behandeling instellen. Deze medicijnen blokkeren de maagzuurproductie waardoor de maaginhoud minder zuur wordt en daardoor minder irriteert op de slijmvliesbeschadigingen. Hierdoor kan de maagzweer herstellen en worden de ziektesymptomen effectief bestreden.

Preventie

De preventie van maagzweren is gebaseerd op het verminderen van de eerder genoemde risicofactoren die leiden tot stress bij het paard. Te denken valt aan een aantal eenvoudige maatregelen zoals meer contact tussen paarden onderling (op stal eventueel middels spiegels), onbeperkte toegang tot gras en/of hooi en aanpassing van het rantsoen (minder koolhydraten, vaker kleinere hoeveelheden). Daarnaast kan in sommige gevallen  preventieve medicatie uitkomoest bieden. Raadpleeg bij twijfel altijd de dierenarts. |

Laat je paard geen pijn lijden!

De symptomen van maagzweren zijn bij een paard niet altijd duidelijk te herkennen, maar ze kunnen wel veel pijn veroorzaken. Gedragsproblemen, een wisselende eetlust, een afgenomen uithoudingsvermogen, buikproblemen en/of koliekklachten kunnen uitingen zijn van pijn bij het paard. Veulens kunnen na langdurige diarree en/of koliekklachten maagzweren ontwikkelen. Ernstige, perforerende maagzweren kunnen zelfs leiden tot de dood. Wellicht bekend is dat bepaalde medicijnen, zoals NSAID’s (ontstekingsremmers/pijnstillers) schade aan de maag kunnen geven. Het gebruik van maagbeschermende middelen bij het gebruik van deze medicijnen is daarom geen overbodige luxe! 

Niet onderkend

Maagzweren bij het paard worden niet altijd onderkend omdat: - Paarden weinig tot geen symptomen vertonen die wijzen op een maagzweer - De symptomen van een maagzweer bij een paard veelal vaag en niet-specifiek zijn - Nog steeds wordt gedacht dat maagzweren alleen bij racepaarden voorkomen - Niet iedere dierenarts apparatuur voor een gastroscopie in huis heeft - Het misverstand blijft bestaan dat een paard met een goede eetlust geen maagzweer kan hebben 

Tekst: Diana van Houten en Marco de Bruijn / Foto’s: Holger Schupp / DAP Wolvega