Aandachtspunten gedrag bij aankoop

5 maart 2015, 00:00 Algemeen Advertisement Samen met je paard genieten van de natuur. Ontspannen rijden door de bossen en over het strand. Of juist de sterren van de hemel rijden in de dressuurring of springpiste. Iedereen heeft een eigen droom in gedachten als hij of zij op internet surft op zoek naar een paard. Veel paardenverkopers, zowel handelaren als particulieren, spelen in op dit wensenpakket, door bij het profiel van het paard te schrijven dat het dier verkeersmak is, minimaal spring- of dressuurniveau X, geen stalgebreken heeft, goed overweg kan met soortgenoten, makkelijk de trailer ingaat enzovoorts. Zelden staat er in een advertentie dat men voor het paard een andere eigenaar zoekt omdat het dier niet of nauwelijks te berijden is, gedragsproblemen heeft en een gevaar op de weg is. In de wereld van marktplaats beantwoorden alle paarden aan het perfecte plaatje. Helaas zijn er nog te veel mensen die vertrouwen op de eerlijkheid van de verkoper. Zeker als die kundig overkomt en de koper zelf niet zo veel ervaring heeft, is de kans op een fiasco erg groot. Paarden die zich tijdens de proefrit in een bak braaf laten berijden blijken na aankoop alleen nog maar inzetbaar als rodeopaard. Het paard dat volgens de omschrijving vrij was van stalgebreken, blijkt een fervent wever en heeft last van voernijd. De meeste mensen weten inmiddels dat het verstandig is een paard door een dierenarts te laten keuren. Maar alleen fysieke problemen uitsluiten is zelden voldoende. Het is minstens zo belangrijk om uit te (laten) zoeken of het paard gedragsproblemen heeft en of het dier rijtechnisch wel bij u past. Iemand die verstand van zaken heeft meenemen, is altijd een goed idee. Twee weten immers meer dan één, je kunt overleggen en, ook niet onbelangrijk, tijdens het proefrijden kan de ander eventuele onregelmatigheden , lichaamoestaal en stresssignalen bekijken. Maak voordat je naar het paard gaat kijken je eigen wensenlijstje. Wat moet het paard minimaal kunnen presteren en wat zijn je wensen betreffende gedrag en omgang? Neem dit lijstje mee en wees streng voor jezelf. Als het paard niet voldoet aan de eisen, als je geen klik hebt met het dier, koop het dan niet. Bij de aanschaf kunnen spanning en emoties het gezonde verstand zo beïnvloeden dat je bepaalde zaken vergeet of over het hoofd ziet. Neem dus niet alleen je wensenlijstje mee, maar ook een checklist waarbij je afstreept wat je gevraagd en gecontroleerd heeft. Vraag aan de verkoper of er gefilmd mag worden. Dan kun je thuis alles nog eens rustig terugkijken.

Dagelijkse omgang

Kijk of het paard makkelijk vaststaat. Borstel het paard zelf, krab de hoeven uit, kam manen en staart en vooral, neem goed waar hoe het paard op dit alles reageert. Ga bij jezelf na of je je rond dit paard veilig voelt. Als de verkoper het niet goed vindt dat je een paard eerst verzorgt voordat je het gaat berijden, is de kans groot dat er iets mis is. Zijn er handelingen die bij het paard spanning, angst en/of agressie opwekken, laat je dan niet afschepen met de bekende kreet: dit doet hij anders nooit. Noteer op de checklijst wat het paard aan gedrag laat zien zodat je dit later in je beslissing kunt laten meewegen. Na het borstelen zadel je het paard zelf op en let daarbij op eventuele signalen van pijn, ongemak en/of stress. Als het paard moeilijk het bit in wil of zijn oren in de nek legt als het zadel op zijn rug komt, kan er serieus iets mis zijn. Nog te vaak beweren mensen dat dit soort gedragingen geen betekenis hebben: het paard stelt zich aan en/of is ongehoorzaam. Uit ervaring met honderden probleemcasussen bij Tinley, weten we dat dit soort gedragingen een indicatie zijn voor pijn en/of angst voor pijn. Het kan om een slecht passend zadel gaan, een te scherp bit en/of een harde hand, maar ook is het mogelijk dat er sprake is van ernstige rugklachten zoals kissing spines. Ook hier geldt weer: noteer alles wat je ziet op de checklijst. Loop na het opzadelen zelf met het paard aan de hand naar de rijbak; let hierbij weer goed op lichaamoestaal en spanningssignalen. Is het dier alert, loopt het met z'n hoofd omhoog, heeft hij zijn oren in de nek, zwiept hij veel met z'n staart of loopt het paard in ontspannen houding met een laag hoofd met je mee? Laat het paard zich leiden of heb je het gevoel dat het dier ieder moment €˜uit elkaar kan ploffen' van opwinding?

Het proefrijden

Tenzij je een ervaren ruiter bent, is het verstandig om de eigenaar eerst op het paard te laten rijden. Het geeft je een idee van hoe het paard loopt onder het zadel en blijkt dat heftiger dan verwacht, dan hoef je er zelf niet meer op te stappen. Als het er goed uitziet, ga je natuurlijk zelf proefrijden. Vraag of de eigenaar buiten de bak wil wachten zodat je alleen met het paard bent tijdens het opstappen. Paarden kunnen zich in bijzijn van de eigenaar heel anders gedragen en zonder diens aanwezigheid juist rustig of onrustig zijn bij het opstijgen. Dit heeft natuurlijk alles te maken met wat het paard verwacht van het bereden worden. Heeft hij er prettige of juist vervelende ervaringen mee? Tijdens het rijden zul je merken hoe fijn het is om iemand mee te hebben. Deze kan opschrijven hoe je het rijden ervaart, maar kan ook zelf aantekeningen maken. Geef, als je net opgestapt bent, het paard de gelegenheid om even aan je te wennen. Rijd daarna zowel op de linker- als rechterhand alle gangen en voel of je controle hebt over het paard. Vergeet niet om ook het achterwaarts en op de volte rijden te testen. Vraag je af of je tevreden bent over hoe het paard reageert op je hulpen. Zit er een goede rem op? Vooral als je veel buiten wilt gaan rijden, is controle over het paard van levensbelang. Vraag of het mogelijk is om wat vreemde situaties in de bak te creëren: een opengeklapte paraplu, een zeiltje, iemand met een ballon in z'n hand. Kijk hoe het paard reageert en noteer zijn reacties. Als de verkoper zegt dat het paard verkeersmak is, check dit dan. Vraag, als je zelf geen ervaren ruiter bent, of een ander het paard langs de weg wil rijden. Is er geen of weinig verkeer, rijd dan zelf met de auto een aantal keren voorbij het paard. Kijk vooral goed naar spanningssignalen en hoeveel moeite de ruiter moet doen om het paard ergens langs te krijgen. Een paard mag altijd even kijken als er groot verkeer is, maar wil het dier omdraaien, niet verder lopen, hard weg rennen enzovoorts, realiseer je dan dat het waarschijnlijk niet vertrouwd is in het verkeer. Misschien is het paard alleen nog gewend om in het bijzijn van soortgenoten een buitenrit te maken en is alleen naar buiten gaan nog te moeilijk.  Als het laatste het geval is, kun je vragen of er iemand mee kan rijden. Ook hier geldt weer: laat je nooit zomaar overtuigen maar check het. Een verkoper die het beste met z'n paard voor heeft zal er geen probleem van maken. Ben je voornamelijk op zoek naar een paard om mee in de bak te rijden, dan is het natuurlijk geen probleem als het dier nog niet (helemaal) verkeersmak is. Voor een recreatief buitenritje is het een must.

Trailerladen

Als je van plan bent om wedstrijden te rijden of om andere redenen je paard geregeld te vervoeren, is makkelijk trailer laden een eerste vereiste. Ook hier weer het advies: ga niet af op wat de verkoper zegt, maar controleer het. Vraag of je het paard zelf in de trailer mag laden en samen met de verkoper een stukje mag rijden. Als je een serieuze koper bent, is er geen reden waarom een verkoper dit zal weigeren. Sterker nog, het is ook in het voordeel van de verkopende partij. Als uit het proefritje blijkt dat het paard goed trailermak is, kan die constatering vastgelegd worden in het koopcontract. Om echt zeker te zijn van hoe het paard zich gedraagt tijdens het rijden kun je een draadloze achteruitrijdcamera ophangen in de trailer. Laad het paard daarna zelf weer uit en let op zaken als dunnere ontlasting, alle bodembedekking weggeschrapt, zweten, enzovoorts.

Contact met soortgenoten

Is het de bedoeling dat je paard weidegang krijgt in gezelschap van anderen, probeer dan te achterhalen hoe het dier tot nu toe gereageerd heeft op soortgenoten. Als het paard gewend is samen te lopen met soortgenoten en als de condities het toelaten, vraag dan of het paard even in de wei/paddock mag met zijn maatjes of spreek van te voren af dat je bij aankomoest het paard wil zien lopen in de wei en dat je het dier ook zelf uit die wei wil ophalen. Dan kun je gelijk zien of het dier makkelijk te vangen is en zelfstandig genoeg is om niet in paniek te raken als hij bij z'n soortgenoten vandaan gaat. Is dit niet mogelijk ,vraag dan om bewijsmateriaal in de vorm van foto's, video enzovoorts. Informeer hoe het paard zich gedraagt tussen soortgenoten: heeft hij voernijd, speelt hij veel, laat hij zich juist makkelijk door anderen verjagen?

Relatie en introspectie

Bedenk dat een paard zich gedraagt naar gelang z'n aard, opvoeding en de wijze waarop z'n omgeving het dier behandelt. Daarnaast is gedrag uit het verleden geen garantie dat het ook in de toekomoest zo zal reageren. Het is wel belangrijk om een goed beeld te krijgen tot aan het moment van verkoop. Uit de gedragstherapie ken ik genoeg voorbeelden van brave paarden die na drie weken bij hun nieuwe eigenaar €“ soms onherkenbaar €“ veranderd waren omdat de grenzen niet duidelijk aangegeven werden en/of de nieuwe eigenaar niet genoeg leiding gaf. Bij gebrek aan duidelijkheid gaat het paard in zijn contacten met de mens zelf maar een omgangsregeling invoeren. Een paard dat met de vorige ruiter Z dressuur reed of een 1.40m parcours sprong, kan bij een onervaren ruiter in een aantal weken afglijden naar L-niveau en bij het springen van een 80 cm parcours alle balken er afgooien. Om een goede relatie op te bouwen met een paard is introspectie €“ zelfkennis €“ een eerste vereiste. Wees eerlijk naar jezelf en je toekomoestig paard over je rijtechnische kwaliteiten. Het voorkomt teleurstelling en ongelukken. Koop geen heet, voorwaarts paard als je droomt van een rustig buitenritje aan een lange teugel. Koop geen onervaren jong paard als je alleen ervaring heeft op goed doorgereden paarden. Weet wat in je vermogen ligt en zoek een paard dat bij je past. Bent je van nature wat schuchter en niet zo consequent, neem dan geen €˜onbehouwen' paard dat meer dan gemiddeld behoefte heeft aan leiding en kordaat optreden. Een eigen paard kan een vriend zijn voor het leven. Samen kun je mooie momenten beleven in de natuur en/of in de sport. Een goed begin is het halve werk. Ga nooit onvoorbereid een paard kopen. | Tekst: Debbie Rijnders (dit artikel verscheen eerder in de Hoefslag)