Opinie Dr. Karin Hendriks: “OPU-ICSI ethisch verantwoord?”

Tien jaar in Nederland

Karin: “De toepassing van de moderne voortplantingstechniek OPU-ICSI (ovum pickup en intracytoplasmatische sperma-injectie, Red.) is ruim tien jaar geleden in Nederland opgepakt, waarbij het aantal merries die dit ondergaan enorm is gestegen.”

Successen wisselend

“Bij deze techniek worden bij de staande merrie, na toediening van sedatie, pijnstilling en antibiotica, via de vaginawand follikels in de eierstokken aangeprikt en leeg geschraapt onder echografische begeleiding. De gewonnen eicellen rijpen verder in een laboratorium, aansluitend bevrucht met een spermacel via intracytoplasmatische sperma-injectie en verder gekweekt tot een embryo. Dit embryo kan direct worden getransplanteerd in een geschikte draagmerrie of ingevroren voor later gebruik. De successen van deze techniek zijn zeer wisselend, maar gemiddeld genomen ontstaan er één tot twee embryo’s per OPU-ICSI sessie. Af en toe levert de procedure meer embryo’s op, maar soms ook geen. Omdat de handeling voor de merrie behoorlijk ingrijpend is, rijst de vraag of een bepaalde voortplantingstechniek, omdat het technisch mogelijk is, altijd ingezet mag en kan worden.”

Maatschappelijk debat dierenwelzijn

“In het huidige maatschappelijk debat over dierenwelzijn, is discussie over de noodzaak van sommige medische handelingen niet uitgesloten. Iedere fokker zou zich ervan bewust moeten zijn dat de wens om een veulen te fokken, niet ten koste van het welzijn van de merrie mag gaan.”

“Voor ons als dierenartsen ligt hier een taak om de fokker van zoveel mogelijk informatie over de verschillende voortplantingstechnieken, zoals KI, embryo spoeling/transplantatie en OPU-ICSI, te voorzien. Ook wordt de fokker bewust gemaakt van of de merrie een dracht zou kunnen voldragen. Is zij fysiek in staat om dit te doen? Het grote voordeel van OPU-ICSI is dat het merries en/of hengsten in staat stelt om nakomelingen te brengen, ook als het dragen van een eigen dracht, het spoelen van een embryo of het bevruchten van een merrie via KI of natuurlijke dekking niet (meer) mogelijk is.”

Valide redenen

“Bij merries zijn er meerdere valide redenen om haar in te zetten voor de OPU-procedure; ze wordt bijvoorbeeld pas op latere leeftijd voor het eerst ingezet in de fokkerij, omdat deze merrie eerst uitzonderlijk goed heeft gepresteerd in de sport. Of de merrie heeft een ernstige beschadiging van het geslachtsapparaat opgelopen tijdens een eerdere geboorte, waardoor ze zelf geen dracht kan voldragen en/of ze heeft een chronische baarmoederontsteking.”

“Bij hengsten maakt ICSI het mogelijk dat er veel minder sperma hoeft te worden gebruikt, waardoor de hengsten minder frequent hoeven te dekken. Ook sperma van overleden hengsten kan hiermee breder worden ingezet. Een belangrijk nadeel van de OPU-techniek is dat het invasief is; er wordt met een naald door de vaginawand in de eierstok geprikt om de eicellen uit follikels te verzamelen. Dat is een pijnlijke ingreep voor de merrie. Het ethische dilemma draait om de vraag of de voordelen van OPU voor de fokkerij, de fysiek zware ingreep voor de individuele merrie rechtvaardigen.”

Begeleiding en monitoren

“Andere voortplantingstechnieken, waarbij de merrie geïnsemineerd wordt tijdens de hengstigheid en zij vervolgens de dracht zal voldragen of het embryo wordt uit de baarmoeder gespoeld en overgezet in een geschikte draagmerrie, zijn veel minder pijnlijk. Natuurlijk wordt de merrie vooraf en tijdens de OPU-procedure goed begeleid en gemonitord, wat inhoudt dat ze de juiste medicatie als sedatie, pijnstilling en antibiotica krijgt. De fokker moet ruim aandacht besteden aan de nazorg voor de merrie, vooral na OPU. Het betekent dat de merrie enkele dagen boxrust krijgt, goed gemonitord moet worden en indien nodig pijnstilling krijgt. Om de fokker te helpen een juiste beslissing te nemen, krijgt hij of zij van ons als dierenartsen duidelijk de voor- en nadelen uitgelegd. Als specialisten moeten wij het welzijn van de merrie altijd kunnen waarborgen.”

Goed alternatief

“Wij houden het recht als uitvoerend dierenarts om de OPU-procedure te staken als de pijnlijkheid niet te controleren valt, of als er andere symptomen worden waargenomen die het welzijn van de merrie in gevaar brengen. De uitvoerende dierenartsen in Nederland overleggen met elkaar en delen resultaten van de toegepaste technieken. Daarbij voeren dierenartsen als beroepsgroep de discussie wanneer welke techniek wordt toegepast en aan welke randvoorwaarden de merrie moet voldoen om de OPU-procedure in te kunnen zetten. In mijn optiek blijft OPU-ICSI een goed alternatief om veulens te fokken bij genetisch interessante merries die op een andere manier niet in staat zijn om een veulen te voldragen. Daarnaast biedt het ook de kans om in één procedure meerdere embryo’s te krijgen.”

“Het is belangrijk dat dierenartsen, fokkers en andere geïnteresseerden met elkaar in gesprek blijven. In het belang van het welzijn van de merrie, moet de keuze voor OPU-ICSI altijd een zuivere en weloverwogen beslissing zijn.”

Tekst: Ageeth van der Lee