Bastiaan de Recht: “Paardrijden afschaffen om bit is waanzin”

Slechte voorbeelden

De ‘buitenwereld’ wordt intussen bang gemaakt met angstaanjagende foto’s en slechte voorbeelden, die suggereren dat het bit een waar martelwerktuig is, dat ruiters en amazones inzetten om hun dieren te kwellen. Niet zelden wordt gesuggereerd dat ‘bitloos’ rijden paardvriendelijker is. “Veel te kort door de bocht”, denkt Bastiaan de Recht. Hij is Grand Prix-ruiter, leidt met zijn hippische beroepsopleiding toekomstige instructeurs op èn is gespecialiseerd in de biomechanica van paarden. 

“Als een bit niet past, of de ruiter het zo gebruikt dat een paard er hinder van ondervindt, dan is het een rotding,” gaat De Recht verder. “Maar dat geldt voor alles wat niet goed gebruikt wordt. De alternatieve bitloze hoofdstellen kunnen mega druk geven op het achterhoofd, waar veel gevoelige spieren en zenuwen lopen. Dat is ook echt heel naar voor een paard.”

“Als een paard een bit zo vreselijk en pijnlijk zou vinden, waarom gaat het inleggen dan zo makkelijk? Als hij het bit niet zou accepteren, krijg je dat nooit voor elkaar. Sommige paarden willen het bit wel moeilijk in en dan moet je je natuurlijk wel afvragen of er een probleem is, bijvoorbeeld met het gebit of de mond, of het gebruik door de ruiter.”

Toekomst van de paardensport

De Recht gaf in het verleden een presentatie over de toekomst van de paardensport, waarin ook aandacht was voor bitloze optomingen. “Ik bekijk het wetenschappelijk. Een voorbeeld: een zadel op een paard zou zielig zijn, zonder zadel is leuker. Maar lang geleden is bedacht dat je de druk van de ruiter verdeelt met een zadel. Zonder zadel rijden is voor een paard belastender en pijnlijker dan met. Mits het zadel goed past uiteraard!”

“En dat is met een bit net zo. De druk op de tong kan vervelend zijn. Een bit moet, net zoals een zadel, passen bij het betreffende paard. Maar om daarom maar over te stappen op bitloos rijden is te kort door de bocht. De druk op de zenuwen door een bitloze optoming kan namelijk ook functioneel nadelig voor je paard zijn.”

“Daarnaast missen bepaalde bitloze hoofstellen de snelle release, omdat het niet soepel genoeg loopt. Dat maakt het rijden in verbinding, van achteren naar voren, onnodig ingewikkeld voor je paard, met alle gevolgen van dien.”

Over het gebruik van een neckrope benadrukt Bastiaan dat zorgvuldigheid op zijn plaats is. “Met een neckrope kan je zelfs de luchtpijp deels afknellen! De luchtpijp is sowieso ook een zeer gevoelige plek. Zo stel ik het natuurlijk wel zwart/wit, maar dat maakt het wel duidelijk.’

Fitter en blijer

De aandacht die De Recht, ook in zijn opleidingen, besteedt aan de biomechanica van het paard moet ervoor zorgen dat we ‘goed’ kunnen paardrijden op een diervriendelijke manier. Dus geen of echt zo min mogelijk schade aanrichten. 

“Sterker nog: goede training zorgt ervoor dat het paard fitter en blijer  wordt en zorgt ervoor dat hij ouder wordt. Maar dan heb ik het wel over goede training. Kijk, je moet je realiseren dat als je op een paard gaat zitten, dat dat impact heeft op je paard. Wil je dat goed doen, dan moet je hem zo laten lopen dat het ruitergewicht zo min mogelijk invloed heeft.”

“Met een goed passend bit en een vriendelijke ruiterhand kun je veel preciezer communiceren. En wanneer je met gevoel en zachtheid rijdt, is het ook niet scherp. Als je netjes rijdt met bit, zal je paard door de druk op de tong smakken met zijn mond en de kaken loslaten. Door deze te ontspannen, zal vervolgens de hals ontspannen, evenals de rug. Hij zal zijn lichaam zo gebruiken dat hij niet met een weggedrukte rug loopt, wat schadelijk is met ruitergewicht erop.”

“Met een bitloze optoming kan dat ook. Maar je ziet nog te vaak, dat er bitloos naar links en rechts wordt gegaan, het paard terug wordt gereden, maar het paard niet over de rug van achteren uit naar voren gereden wordt. Dat heeft beslist te maken met de manier van rijden, en veel minder met het gebruik van een bitloos hoofdstel. Maar je ziet nu te veel paarden bitloos gereden, met een weggedrukte rug en we weten dat je dan je paard op de verkeerde manier belast als je er dan op gaat zitten.”

“Het op de juiste manier, van achteren naar voren rijden, is een hele studie an sich. Welk bit of welke bitloze optoming je gebruikt om dat goedgaande paard te krijgen is daar ondergeschikt aan. Zolang het goed passend is, het paard zich er comfortabel bij voelt en -misschien wel het belangrijkste- de ruiterhand met gevoel en zachtheid inwerkt. Dat laatste geldt altijd. Zowel met een bit als met een bitloze optoming.”

Veiligheid

Volgens De Recht rijden we niet voor niets al duizenden jaren met een bit. “En er is om meerdere redenen niet eerder besloten het anders te doen. Ten eerste is een bit helemaal niet zo kwalijk, mist je hem goed gebruikt. En ten tweede heb je als ruiter, maar ook als menner bijvoorbeeld, iets nodig om je paard aan te sturen, zodat hij je op een prettige manier kan vervoeren.”

“Veiligheid is heel belangrijk, voor jezelf en voor het paard. Hij kan zomaar aan de kletter gaan en als er dan ongelukken gebeuren, is dat dan welzijn? Kinderen zonder bit laten rijden vind ik oprecht gevaarlijk. Je hebt het over dieren van een paar honderd kilo. Ik rijd zelf ook wel eens bitloos, bij voorkeur in het bos. Maar dan heb je het over dieren die zo’n beetje Grand Prix zijn afgericht. Met een jong paard zou ik zoiets nooit doen.”

Fysieke communicatie

De Recht noemt dressuur ‘een ultieme vorm van fysieke communicatie tussen mens en paard’. “Een van de communicatiemiddelen is het bit, naast de benen, de zit, het gewicht etc. Als je kijkt naar bijvoorbeeld de Grand Prix dressuur, dan zie je het paard heel precies oefeningen uitvoeren in samenspel met zijn ruiter. Een zeer subtiele communicatie die nooit plaats zou kunnen vinden als het paard de hele rit met pijn in zijn mond zou rondlopen! Kan jij dansen en focus houden als de tandarts je enorm pijn doet in je mond?”

“Helaas is er in de paardensport ook grof gebruik van bitten, waardoor paarden schade op lopen in hun mond. Dit is niet de bedoeling en moet ook bestreden worden. In de sport worden hier maatregelen voor genomen en zijn er bijvoorbeeld controles na een wedstrijd. Dit misbruik van bitten is dus ook vooral mogelijk in de vormen van paardengebruik, waar geen of weinig controle plaatsvindt.”

“In het verkeer hebben we ook regels, maar zijn er ook mensen die zich daar niet aan houden en zich misdragen. Dat wil niet zeggen dat het hele autorijden verboden moet worden. We moeten dus niet de ‘˜paardensport’ in het algemeen aanpakken. De focus zou moeten liggen op het aanpakken van misbruik en onwetendheid binnen de paardenbranche.”

Ontbreken van de nuance

Wat volgens De Recht mis gaat in de brede, maatschappelijke discussie over het paardenwelzijn is het ontbreken van enige nuance. ‘Wanneer ik in sommige berichten de zogenaamde pijn en/of irritatie-uitingen zie, dan denk ik: als ik opsta en aan het werk moet, dan ben ik ook niet altijd even happy. Het hele leven mag wel gezien worden zoals het is. Dat geldt voor een paard net zo.”

“Ik denk dat een (sport-) paard het tegenwoordig heel wat beter heeft dan de werkpaarden van vroeger. Het paardrijden afschaffen om dat ene uurtje met een bit in de mond vind ik waanzin. En wat gaan we doen met al die duizenden paarden als we niet meer mogen rijden? Naar de slacht? Dan lijkt me dat uurtje rijden per dag nog de beste oplossing.’

Beter en anders

De instructeur spreekt echter niet tegen dat er ruimte is voor verbetering. “Er kunnen zeker dingen beter en anders. En als we dat als sector onderkennen, worden we wellicht serieus genomen. Ik kom ook bitten tegen waarvan ik denk: die zou je er niet in moeten willen hangen. Inmiddels is vanuit de anatomie bekend hoe dik een bit zou mogen zijn en hoe groot de tongboog van een bit om de hinder in de mond te beperken. Daar voldoen nog heel veel bitten niet aan.”

“Gelukkig zijn er steeds meer bitfitters en dergelijke actief. Ik vind dat een verbetering, iemand erbij die zich erin verdiept heeft. Zij bevelen de ouderwetse bitten niet meer aan en maken gebruik van moderne ontwikkelingen, waardoor het comfort wordt verhoogd. Als ik kijk naar tien jaar terug, dan zie ik nu in de opleiding veel minder tongproblemen en uitingen van ongemak. Er is bij de ruiters meer bewustwording door de inzet van nieuwe technologieí«n, zoals een teugeldrukmeter en flexchairs, die moeten zorgen voor een onafhankelijke zit.”

Beeldvorming

De Recht noemt het frappant dat de dressuur zo onder vuur ligt, terwijl in de springsport zo ongeveer alles mag. “Officials staat met streng met de blik naar het losrijden van de dressuur gericht, terwijl achter hen in de springpiste alles is toegestaan. Onderzoek heeft aangetoond dat bij de dressuur de uitval van sportpaarden het laagst is.”

“Dat gezegd hebbende geloof ik dat de opvoeding van de recreatieve ruiters veel belangrijker is. Daar kijkt niemand mee, zij hebben vaak geen les, dus die markt lijkt me veel belangrijker.”

“Ik denk wel dat de paardensportbranche een belangrijke rol heeft bij het ontstaan van de beeldvorming. We hadden al veel eerder meer uitleg moeten geven en de mooie aspecten uit de paardensport vaker moeten laten zien. Nu moeten we steeds in de verdediging. De mensen die eerder nog geen mening gevormd hadden, hebben nu een negatief beeld en dat is moeilijk te veranderen.”

Bron: Hoefslag / Overname zonder bronvermelding en toestemming via webredactie@mediapirmair.nl niet toegestaan