Blog Liz Barclay: Tjeerd Velstra, de mens achter de paardenman

22 maart 2019, 00:00 Algemeen Advertisement Tjeerd Velstra, een van de grootsten uit de Nederlandse paardenwereld, is niet meer. Als klein ukkie fietste ik vaak tot aan het huis van Tjeerd in Brummen. Daar stond ik dan uren naar de paarden in de wei te kijken, in de hoop dat iemand me zou zien staan en me binnen zou laten.

Jeugdverhalen

Twaalf jaar ontmoette ik meneer Veldstra in zijn kantoor: €˜Jij komt er wel, alleen dat wipneusje moet nog een stukje omlaag.' Vier jaar geleden mocht ik nog twee keer een paar uren naar de jeugdverhalen van Tjeerd, zoals ik hem moest noemen, luisteren. Ik wilde immers een boekje over de mens achter de paardenman schrijven. Hieronder het verhaal van Tjeerd, dat hij ook heeft gelezen. Mijn laatste groet aan deze unieke paardenman, die eind vorige maand op 79-jarige leeftijd overleed.

Sophia, de Friese draver

€˜In een prachtig onderhouden rozenperk in onze tuin lag mijn grootvaders dravermerrie Sophia begraven. Mijn vader vertelde me dat de merrie elke race won. Een pikeur trainde haar en bracht haar uit, maar mijn grootvader maakte op zonnige dagen zelf wel eens een ritje met haar.' Sophia won een aantal keren belangrijke prijzen, onder meer twee keer de Gouden Koningszweep. Toen protesteerden andere dravereigenaren, en Sophia mocht in 1875 niet meer deelnemen. Grootvader Veldstra liet Sophia geen enkele wedstrijd meer starten. Tjeerd grijnsde terwijl hij dat vertelde.

Paarden- en koeienman van allure

De appel viel niet ver van de boom: Tjeerd kreeg het paardenbloed van zijn vader Ritske. Vader Veldstra was beroemd voor zijn rundvee: hij was de grondlegger van de Amarilla-stam. Voor de oorlog was hij ook al begonnen met het fokken van Hackneys.

Tjeerd’s vader hield niet van verliezen, ‘die lui weten gewoon niks van paarden, we gaan naar huis’.

Later kocht hij een mooie tuigpaardmerrie. Hij wilde ook rijpaarden gaan fokken, omdat hij graag aan de plaatselijke jacht wilde deelnemen. Dat vader en zoon uit hetzelfde hout gesneden waren had vader Velstra inmiddels wel gezien. Er zat een derde generatie paardenman aan te komen in de familie en hij genoot ervan zoveel mogelijk van zijn kennis over te dragen aan zijn zoon.

De lucht van leer en zadelzeep

Als hij niet op school zat, namen Tjeerd en zijn vader het programma van de dag door in de grote zadelkamer. Samen besteedden zij eindeloze uren aan het trainen van de Hackneys, tuig- en rijpaarden. Voor de aangespannen wedstrijden waar zij aan deelnamen moest alles perfect gepoetst zijn: de Hackneys, het harnachement en de sjees. Tjeerd’s vader hield niet van verliezen, ‘die lui weten gewoon niks van paarden, we gaan naar huis’. Soms moest alles een week later weer allemaal brandschoon voor de volgende wedstrijd.

Het begin van een springcarrière

Tjeerd begon genoeg te krijgen van het schoonmaken en bedacht iets waaraan hij meer plezier kon beleven. Hij kondigoede aan dat hij wilde wedstrijdspringen. De lichtelijk verbaasde Velstra besloot dat hij zijn zoon hiermee zou helpen maar dan op zijn manier. Hij kocht een paard met de gewoonte regelmatig op het allerlaatste moment te weigeren. Daarbij was het zo een zenuwpees dat je ‘s nachts een lichtje aan moest laten omdat er anders ‘s morgens weinig meer van de stal over was. Ze hadden besloten dat het paard eerst maar eens een tijdje vrij moest hebben om tot rust te komen, dus hij werd een paar maanden het weiland in gestuurd.

Met wat oude sokken

De ruin raakte echter helemaal aan Tjeerd verknocht en ging voor hem door het vuur. Om Tjeerd er wat imposanter te laten uitzien, stopte zijn instructeur wat oude sokken aan de voorkant onder zijn jasje. Ze begonnen met de regionale wedstrijden, werden gekwalificeerd voor de landelijke kampioenschappen voor springen en dressuur en wonnen beiden.

Verhitte discussies

De samenwerking tussen vader en zoon liep niet altijd gemakkelijk en ze hadden verhitte discussies. Soms zou de volgende dag blijken, als het paard beter liep, dat Tjeerd gelijk had gehad. Toch moest hij regelmatig toegeven dat zijn vader met al zijn ervaring het toch bij het rechte eind had gehad en dat hij naar hem had moeten luisteren. Ze kochten samen vele paarden, jonge en soms iets oudere, maar altijd met een of ander probleem waardoor ze goedkoop waren. Zij hadden er het plezier van en die paarden weer een toekomoest.

Internationaal springen

De meeste springruiters zagen het nut van dressuur niet zo in, maar Tjeerd besteedde daar veel tijd aan. Hij hield ook van een bloedpaard en op de een of andere manier wist hij de ‘Deutsche Grundlichkeit’ te combineren met de lossere Engelse manier van rijden.

€˜Je mag alles doen, maar neem liever geen harddravers.'

Hij ontwikkelde zich snel en brak door op het internationale circuit. Eerst naar het CHIO Rotterdam in 1959, waarna Hickstead met z’n houten barakken en dan nog Wiesbaden waar de stallen in een grote tent zaten. Vader Velstra huurde voor het vervoer een wagon waarin de paarden door een enkele houten plank van elkaar gescheiden waren. Ze reisden gedurende de nacht, zodat ze 's morgens vroeg snel met de paarden door de stad naar het wedstrijdterrein konden wandelen. Tjeerd had de tijd van z’n leven, het reizen, de mooie hotels waar de internationale ruiters altijd ondergebracht werden en natuurlijk werd er ook wel degelijk goed feest gevierd, want dat konden die springruiters!

Het werden tuigers

€˜Je mag alles doen, maar neem liever geen harddravers.' Dit heeft grootvader Velstra vlak voor zijn dood in 1918 tegen zijn zoon Ritske Velstra gezegd (Leeuwarder Courant 1968, artikel €˜Perfectionist Ritske Velstra). Dus het werden tuigers. Zijn kleinzoon, de Tjeerd Velstra die wij kenden, begon met zijn vader in de tuigpaarden, stapte over op de springsport, waarna het toch weer de mensport werd. En hoe! Een overzicht: In 1956 Nederlands Kampioen eenspannen Hackney's. In 1962 en 1964 Nederlands Kampioen springen In 1977, 1978, 1980, 1981, 1982,1984 en 1985 was hij Nederlands kampioen vierspan en in 1982 en 1986 wereldkampioen vierspan. Van 1974 tot 1995 directeur van het Nederlands Hippisch Centrum Deurne. 2007 tot 2011 bondscoach Nederlandse menteams ponies en paarden.

Sprankelende dag

Toen ik vier jaar geleden na ons prachtige gesprek weer in m'n auto stapte, maakte Tjeerd zich klaar om nog een ommetje met zijn jonge Fries voor de koets te maken. Het was een sprankelende heldere dag in februari met een prachtig laagje sneeuw op de grond...