Gisella Bartels over de gevolgen voor de paardenrug bij een slecht passend zadel

Tekenen van een slecht passend zadel

Er gebeurt natuurlijk van alles in een paardenrug. Het deel van de paardenrug waar het zadel ligt bestaat uit de lange rugspier, Trapezius spieren en de Spinalis. De Spinalis spier ligt onder de Trapezieus spieren en wordt vaak vergeten. “Een zadel dat voor langere tijd drukt of klemt kan het spiervolume van de Spinalis verminderen. Je gaat dan kuilen zien naast de schoft.” Een slechtpassend zadel gaat gepaard met ongemak en pijn. Een te nauw of te breed zadel verdeelt de druk niet optimaal. “Als je afgeschuurde, afgebroken of witte haartjes ziet, moet je alert zijn. Dat is een signaal dat een zadel niet goed ligt. Dat kan te maken hebben met slechte drukverdeling of een schuivend zadel.” Een zadel dat niet fijn ligt, kan ook zorgen voor vervelend gedrag tijdens het poetsen, opzadelen en rijden. Laat je zadel dus met regelmaat controleren door een deskundige.

Vrijheid van de wervelkolom

Zadels zijn de laatste jaren natuurlijk enorm veranderd en verbeterd. Zo zijn we van smalle kussenkanalen naar bredere kussenkanalen gegaan. Dat geeft vrijheid aan de wervelkolom. “Het zadel bevindt zich doorgaans tussen de achtste en achttiende borstwervel. Op die plek is het draagvermogen beter. Achter de achttiende borstwervel zitten de lendenwervels en daar zitten geen ribben achter. Zorg er daarom voor dat het zadel niet na de achttiende borstwervel ligt en respecteer dat stukje lichaam.” In het gebied waar het zadel ligt, bevindt zich ook de meest zijdelingse buiging van de rug. Die buiging heb je nodig in het rijden van onder andere voltes en schouderbinnenwaarts. Daarom is het van groot belang dat de wervelkolom daar voldoende vrij ligt. Als het zadel daar te krap zit, dan geeft het niet de mogelijkheid om vrij te bewegen. Het is tevens belangrijk dat het paard zich in staat voelt om met zijn borst- en buikspieren zijn rug te liften om zichzelf en ons te dragen. “Wanneer het zadel niet goed past dan zal het paard eerder met een holle rug lopen. Dat geeft ongemak en is soms zeer ongunstig, omdat bij sommige paarden de wervels al dichter bij elkaar staan. Als een paard constant met een holle rug loopt, is de kans op kissing spines groter.” Wel wil Gisella benadrukken dat kissing spines nooit alleen veroorzaakt wordt door het zadel, maar dat er altijd meerdere factoren meespelen.

Geen optimale drukverdeling

Zadels kunnen bruggen of rocken. Wanneer een zadel brugt dan drukt het zadel aan de voor en achterkant het meest. In het midden is er te veel ruimte, waardoor het zadel daar niet draagt. Hierdoor ontstaat er te veel druk richting de lendenen en de schoft. Bij rocken is het precies het tegenovergestelde. Daarbij drukt het zadel te veel in het midden en wiebelt het naar voren en achter. Ook daar is er te veel druk die niet optimaal verdeeld wordt. “Stel je voor dat je een zadel had die brugt en nu een zadel uitprobeert dat rockt. In de eerste instantie zal het paard comfortabeler weglopen, omdat de druk die er zat, weg is. Je paard heeft nu nog weinig last van de druk in het midden, maar over een paar weken begint die druk wel op te spelen. Dan zal je paard opnieuw niet blij zijn met het zadel. Kijk dus goed of het past en rij het liefst ook meerdere keren met een zadel voordat je deze koopt. Op die manier krijg je een beter indruk wat voor invloed het zadel heeft op het lichaam van het paard.”

Boom van het zadel

Het is ook belangrijk om te weten dat een zadel bestaat uit meerdere delen. De binnenkant van de zadel is de boom. Dat is niet alleen de voorkant, maar het binnenwerk wat ook doorloopt naar achteren. Het idee van zo’n boom is dat het gewicht van de ruiter over de gehele paardenrug wordt verdeeld. “Als de boom qua vorm niet goed past bij de paardenrug, omdat boom rechter of meer gebogen is dan krijg je nooit een optimale drukverdeling.” Volgens Gisella kan dat niet met de kussens opgelost worden, want op termijn gaat je paard de druk op bepaalde plekken toch voelen. Hoe goed de kussens ook zijn het gaat uiteindelijk je paard in de weg zitten. Ze adviseert om eerst met een kale boom te passen en daarna pas het gehele zadel met kussens. Al is dat niet altijd mogelijk natuurlijk. Een boom is daarnaast ook maar beperkt aanpasbaar. Vaak kan alleen de voorkant veranderd worden, maar niet de rest van de boom. Dat is ook iets waar je rekening mee moet houden.

Scheefheid van paard en ruiter

“Als een zadel niet past, scheef gaat of schuift, wordt er gelijk naar het zadel gewezen of zelfs de zadelpasser. Maar vergeet niet dat we met paard en ruiter te maken hebben die zelf ook een bepaalde scheefheid, onbalans of bewegingsbeperkingen hebben. Dat heeft allemaal invloed op het zadel en de paardenrug.” Het is misschien makkelijk om te denken dat het zadel schuldig is, want dat kun je makkelijk vervangen. Maar volgens Gisella lost dat lang niet altijd alle problemen op. “Naast een goed passend zadel dat regelmatig gecontroleerd wordt, zul je ook aan je paard en aan jezelf moeten werken. Dan heb je de grootste kans om met z’n tweeën als combinatie fijn te functioneren.” Een zadel moet niet alleen goed zijn voor het paard, maar ook voor jou als ruiter. Als jij niet lekker in balans kunt zitten in een zadel zorg je alsnog voor ongemak bij je paard. Volgens Gisella bestaat een ‘wonderzadel’ ook niet. “Een zadel dat op ieder paard past, is een mythe. Net zoals er geen schoen bestaat die voor ieder mens past. Een paard kan een smalle schoft hebben of een hoge schoft, een korte of lange rug. Die hebben allemaal een ander type zadel nodig.”

Het hangt allemaal samen

Alle onderdelen van het zadel hebben invloed op de paardenrug, van de boom tot de kussens. Zelfs de singel, singelstoten en onderleggers waar we het nog niet over hebben gehad. Maar ook het paard, de ruiter en het al dan niet laten controleren van het zadel spelen een rol. Uiteindelijk heeft een slecht passend zadel invloed op het hele lichaam van het paard, niet alleen de rug. “Als een paard zijn rug niet vrij kan bewegen, heeft dat op lange termijn ook invloed op de hals, de lendenen, het bekken en zelfs de afwikkeling van de benen. Het hangt allemaal met elkaar samen”, sluit Gisella Bartels af.

Bron: De Hoefslag