Eigen coach (Sportpsychologie)

Sportpsychologisch trainer Inga Wolframm legt uit hoe je zelf je beste coach kunt worden. 

Presteren en zelfvertrouwen

“Om goed te kunnen presteren heb je zelfvertrouwen nodig. Zelfvertrouwen wordt opgebouwd uit de volgende onderdelen: je eigen prestaties, lichamelijke prikkels, feedback en de prestaties van anderen. De eerste twee onderwerpen worden in de volgende afleveringen uitgebreid behandeld, maar in dit artikel richten we ons op het onderdeel feedback en dan vooral de feedback die je van jezelf krijgt: je innerlijke stem.”

Engeltje en duiveltje

“Veel mensen zijn ontzettend negatief over hun eigen prestaties, terwijl dat helemaal niet bijdraagt aan een betere prestatie’, aldus Wolframm.

Door je innerlijke stem eens goed onder de loep te nemen, kun je veel informatie krijgen over waarom dezelfde dingen keer op keer weer mis gaan. Het gevaar zit in het creëren van je eigen falen, door middel van negatieve gedachten. Mensen zijn daar heel goed in en de invloed van je innerlijke stem is daarbij groot. Ze hebben een bepaald zelfbeeld en vervolgens doen ze er onbewust alles aan om gelijk te krijgen over dit zelfgecreëerde zelfbeeld en hun manier om de wereld te zien. Ik weet dat het heel raar klinkt, maar het is echt zo. 

Bewust en onbewust zijn we onszelf continu aan het beoordelen. Het is een beetje als het engeltje en het duiveltje dat op je schouder zit. En het duiveltje probeert de hele tijd je innerlijke stem op een negatieve manier te beïnvloeden door te zeggen ‘zie je wel, je kunt het niet.’ 

Op die manier bevestig je je zelfbeeld als ‘loser’ helemaal. Om dit te kunnen veranderen, moet je inzicht krijgen in je eigen psyche.’ Om alle dagelijkse indrukken te kunnen verwerken heeft ‘de mens’ sinds de kindertijd een bepaald interpretatiesysteem opgebouwd, dat gebaseerd is op persoonlijke ervaringen, karakter en de omgeving waarin hij of zij opgroeit. 

Als je immers iedere dag alle indrukken opnieuw moet verwerken, krijg je een overdosis aan prikkels. Dus is het mechanisme om deze dagelijkse indrukken volgens je eigen systeem te interpreteren heel nuttig. Het grote nadeel ervan is dat die interpretatie soms gebaseerd is op slechts een of twee ervaringen en dus niet altijd waarheidsgetrouw. Als je een hele heftige ervaring gehad hebt, is het aannemelijk dat je alles daarop baseert. Rijd je bijvoorbeeld twee keer achter elkaar een hele slechte proef, dan zegt je innerlijke stem misschien: ‘op wedstrijd gaat het altijd minder dan thuis’. 

Zo’n opmerking wordt voor jou waarheid, terwijl het gebaseerd is op slechts twee slechte ervaringen.

Succesvol maakt geliefd? - Foto: Getty Images/iStockphoto

Succesvol = geliefd?

Denk nu eens goed na over hoe jouw interpretatiesysteem met betrekking tot het paardrijden er uitziet. Om hier achter te komen vul je voor jezelf de volgende zinnen in:

1. - Als ruiter of amazone moet ik altijd .... , want anders ......

2. - Als ruiter of amazone mag ik nooit ..., want anders .....

3. - Als ik slecht presteer, dan ....

Voorbeeld: Als ruiter of amazone moet ik altijd top presteren, want anders tel ik niet meer mee.Waarschijnlijk komt hier naar voren dat jouw interpretatiesysteem heel veeleisend en misschien zelfs onrealistisch is. Denk je dat alleen mensen die presteren geliefd en geaccepteerd worden, dan heb je waarschijnlijk een grote prestatiedrang. 

Willen presteren is geen slechte eigenschap, behalve als de achterliggende reden is dat je geliefd wilt zijn. Dan streef je je doel op een verkeerde manier na. Want als je succesvol bent, wil dat helemaal niet zeggen dat je ook geliefd bent. 

Bovendien, als je jouw doel om de een of andere reden niet hebt bereikt, gaat je innerlijke stem dit heel snel benadrukken. Volgens jouw eigen interpretatiesysteem heb je dan gefaald. Deze gedachtegang en de reactie van je innerlijke stem gaat vaak zo onbewust, dat je echt moet gaan analyseren waarom je eigenlijk je prestatiedoel wilt bereiken.

Dit brengt me op het volgende onderdeel: normen en waarden. Mensen hebben ieder voor zich een aantal waarden en daarbij passende gedragsnormen. Dit zijn eigenschappen die voor hen essentieel zijn en ook bepalen hoe zij in het leven willen staan. Hieronder zie je een voorbeeldlijstje van de verschillende waarden. Geef deze waarden vervolgens het cijfer 1 tot en met 10 op volgorde van belangrijkheid.

1. Moed (Je mag risico’s nemen) !

2. Eerlijkheid (Je mag jouw mening zeggen)!

3. Toewijding (Je mag aandacht geven en gevoelens tonen)!

4. Geduld (Je mag het kalm aandoen en afwachten)!

5. Respect (Je moet respectvol met anderen omgaan)!

6. Betrokkenheid (Je mag je sport prioriteit geven)!

7. Betrouwbaarheid (Je moet afspraken en beloftes nakomen)!

8. Humor (Je mag dingen niet te serieus nemen)!

9. Discipline (Je moet consequent zijn)!

10. Succes (Je moet ten opzichte van anderen beter presteren)!

Trouw aan jezelf

Je interpretatiesysteem, dat dus niet altijd waarheidsgetrouw is, moet eigenlijk goed aansluiten bij je normen en waarden. In de praktijk gaat het echter vaak heel anders. Als normen en waarden niet corresponderen met je leefregels dan ontstaat er een gevoel van onrust en ongeluk. Je mentale gesteldheid moet juist het tegenovergestelde zijn: rustig en in balans. 

Doelen halen ... - Foto: Kumer

Doelen onrealistisch

Voorbeeld: Eerlijkheid is een van de waarden die voor jou heel belangrijk is. Maar omdat je innerlijke stem continu vertelt dat je moet presteren, kun je weleens onredelijk worden tegenover je paard of jezelf. Je doelen worden onrealistisch en je raakt gefrustreerd waardoor je innerlijke stem weer negatief wordt en de kans op een goede prestatie minder groot. Blijf je in dit geval trouw aan jezelf, dan is de uiteindelijke prestatie minder belangrijk. Je bent bezig met je paard op een manier waar je je goed bij voelt en die bij je past. 

Plezierig

De weg naar je uiteindelijke doel moet over het algemeen plezierig zijn. Dit is ontzettend belangrijk omdat het anders veel te veel druk oplevert. Ga de komende tijd eens bewust luisteren naar je innerlijke stem. Onderzoek welke leefregels jij vanuit je interpretatiesysteem voor jezelf hebt gecreëerd en of deze eigenlijk nog wel kloppen. En misschien nog belangrijker: passen ze wel bij de ruiter of amazone die je graag zou willen zijn?” 

Tekst: Eva van Ekelenburg / Foto: Remco Veurink