Spat, wat is dat precies?

Spat is osteo-artrose (gewrichtsslijtage) van het TMT-gewricht en het DIT-gewricht  in de sprong van het paard (zie hierboven: röntgenfoto van een spronggewricht met spat).

Wat houdt spat precies in?

Een veelvoorkomende klacht waarmee paardeneigenaren bij de dierenarts komen is het minder soepel bewegen/niet helemaal lekker lopen van het paard. Dit komt omdat er bij osteo-artrose vaak extra kraakbeen en bot wordt aangemaakt, waardoor de gewrichtsoppervlakken niet meer glad over elkaar glijden, maar ruw zijn. Dit veroorzaakt pijn en minder flexibiliteit bij het bewegen. Om spat beter te kunnen begrijpen, is het goed om naar de anatomie te kijken van het spronggewricht in het achterbeen van het paard. We zien dan dat dit vrij complex in elkaar zit (zie röntgenfoto hierboven) en uit vier gewrichten bestaat:

• Het TC gewricht, tussen het sprongbeen (a) en het scheenbeen (b)
• Het PIT gewricht, tussen het sprongbeen (a) en het proximale metatarsus (e)
• Het DIT gewricht, tussen de proximale (e) en distale metatarsus (f)
• Het TMT gewricht, tussen de distale metatarsus (f) en het pijpbdeen (g)

De meeste beweeglijkheid in de sprong wordt mogelijk gemaakt door het bovenste (TC) gewricht. Bij spat zijn de onderste gewrichten (DIT en TMT) betrokken en spreken we eigenlijk over slijtage van deze twee kleine gewrichtjes.

Oorzaken van spat

Gewrichtsslijtage (ook wel artrose genoemd) ontstaat door herhaaldelijke lichte beschadigingen van voornamelijk het kraakbeen binnenin het gewricht. Dit kan gebeuren door blessures, overbelasting, ouderdom en/of erfelijkheid. Het slijtageproces van een gewricht gaat vaak heel geleidelijk en breidt zich langzaam uit.

Symptomen van spat

Het beeld dat een paard met spat kan geven kan erg wisselend zijn, dit is namelijk afhankelijk van de ernst van de gewrichtsslijtage. Kenmerkend is dat de stijfheid en/of kreupelheid van het paard na opwarming verbetert en het paard daarna beter gaat lopen. Spat begint vaak met een lichte stijfheid, waar geleidelijk een kreupelheid in kan sluimeren. 

Als spat duidelijk aanwezig is, is vaak een harde zwelling (door botopbouw) te zien bij het spronggewricht. Ook vindt er ophoping van vocht plaats rondom het spronggewricht, te zien en voelen als een zachte zwelling.

Diagnose en behandeling

De dierenarts zal het paard eerst goed bekijken op algehele conditie, been/hoefstand, zwellingen en/of verdikkingen aan de benen en daarna een kreupelheidsonderzoek uitvoeren. Het paard zal worden getest op zijn beweeglijkheid. Röntgenfoto’s zullen aanvullend gemaakt moeten worden, omdat daarop bijvoorbeeld botopbouw duidelijk zichtbaar kan worden gemaakt. Gewrichtsslijtage kan helaas niet teruggedraaid worden en kan dus ook niet genezen.

Wel kan het proces vertraagd worden of door preventieve maatregelen voorkomen worden. Afhankelijk van de ernst van de klachten zal de dierenarts een behandelplan opstellen. 

Bron: De Hoefslag