Blog Jasmijn de Bruijn: “Hippische cultuuromslag nodig”

Terechte vraag

“In zijn meest recente column vraagt Theo Fledderus zich af of we over 10 jaar nog wel topsport kunnen bedrijven? Terechte vraag, gezien de steeds kritischere buitenwereld. Er is een cultuurverandering nodig. Dat was de belangrijkste aanbeveling van het selecte groepje toptrainers. Maar wat is dat eigenlijk een cultuurverandering? En bereik je die met een lesprogramma en een rijstijlcompetitie? Met de zoveelste oproep om de dialoog aan te gaan met critici en op social media vooral een mooi beeld van onze paardensport te laten zien. Is dit voldoende om vertrouwen weer te kunnen winnen van het grote publiek?”

Verdeel en heers

“Paardenliefhebbers bekritiseren elkaar regelmatig op elkaars integriteit als het gaat om het welzijn en de inzet van paarden in sport, recreatie en andere activiteiten. Tegenstellingen over hoe paarden op de juiste manier te houden en te trainen worden steeds groter, en de opvattingen steeds extremer. Als het gaat om kwesties rondom paardenwelzijn, dan wordt iedereen uitgenodigd zijn mening te geven. Monitors worden ingericht, enquêtes worden afgenomen, praktijken en methodes worden onderzocht. Idealisten voeren acties en online laaien de discussies op. Alsof al die acties, versnipperde meningen en onderzoeksresultaten vanzelf tot overeenstemming zullen leiden. In de praktijk lijken ze alleen maar te leiden tot nog meer onderling wantrouwen, verdeeldheid en tot een nog grotere behoefte aan regels, controle en handhaving. En niet tot een gedeelde visie, overeenstemming en verbinding.” 

Vertrouwen

“Het leidt ook niet tot meer vertrouwen van de buitenwereld. De huidige uitdagingen en de problemen waar de hippische sector nu voor staat kunnen niet meer binnen de huidige kaders en bestaande structuren worden opgelost. Binnen de hippische sector wordt te veel vastgehouden aan eigen belangen, idealen, visies en werkwijzen. Niet alleen binnen de (top)sport, maar ook daarbuiten. Dit maakt individuen sterk die zichzelf willen profileren door op de tekortkomingen van een ander te wijzen, maar de sector kwetsbaar. Onder druk van het publieke debat over het welzijn van paarden loopt de sector risico op nog meer verlies van sociaal draagvlak en schade door extern opgelegde regels en wetgeving die de sector dwingen tot zelfregulering.”

Sociaal draagvlak cruciale factor 

“Het sociaal draagvlak is de afgelopen decennia steeds actueler geworden in de hippische sector. Sterker nog: het lijkt erop dat het een cruciale factor gaat worden voor het voortbestaan van niet alleen de (top)sport, maar zelfs de hele hippische sector! Paardenwelzijn is een maatschappelijke zorg geworden, en effectief beheer van de verwachtingen zal essentieel worden voor het behoud van de paardensector waarbij paardenwelzijn leidend wordt.”  

Gezamenlijke verantwoordelijkheid

“Het is van essentieel belang dat iedereen binnen de hippische sector het belang van het sociaal draagvlak en de publieke opinie erkent, begrijpt en bevorderd. Dit lukt alleen als iedereen binnen de hippische sector het sociaal draagvlak en de publieke opinie gaan zien als een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Niet alleen van de (top)sporter of de sportbond. Paardensport, en alle andere vormen van trainen, recreëren en ondernemen met paarden kunnen niet voortbestaan in een vacuüm. De buitenwereld maakt namelijk geen onderscheid tussen verschillende vormen. Zonder sociaal draagvlak wordt straks élke vorm van partnerschap met het paard weggezet als een barbaarse en ouderwetse praktijk als stierenvechten.” 

Wantrouwen grootste bedreiging voor de hippische sector

“Dat paardenmensen onderling erg cynisch en pessimistisch gestemd zijn over de inzet en integriteit van ‘de ander’ is een regelrechte bedreiging voor de hele hippische sector. De vraag is of dit mensbeeld wel terecht is? Dagelijks zetten vele mensen zich binnen de hippische sector vrijwillig of tegen een minimale vergoeding in. Bij de organisatie van activiteiten, bij de begeleiding van kinderen en gehandicapten, in dienst van maneges, sport- en handelstallen. Maar ook in de opvang van oude en afgedankte paarden. Mensen zetten zich vaak levenslang in, dag in dag uit, weer of geen weer. Gedreven door hun passie en liefde voor het paard. Als het gaat om het welzijn van hun paarden geven veel paardeneigenaren hun paard voorrang wanneer zij keuzes moeten maken. Ze eten nog liever een week droog brood dan dat zij hun paard iets moeten ontzeggen. Dat de uitvoering misschien (nog) niet altijd in lijn is met de intentie en wat werkelijk het (aller)beste voor het paard is, maakt iemand nog geen slecht paardenmens. Ook vanuit de wetenschap zijn er aanwijzingen dat de meeste mensen best wel deugen.”

Vertrouwen komt te voet, en gaat te paard

“Om het bestaansrecht van de hippische sector te waarborgen moeten we niet alleen elkaar weer gaan vertrouwen, maar ook het vertrouwen herstellen en (terug)winnen van het grote publiek. Dat betekent dat we allemaal het juiste moeten doen, op het juiste moment en op de juiste manier. Dat bewijs leveren we niet door op social media te laten zien hoeveel plezier we hebben met ons paard, door even een leuk kiekje te posten. Dat bewijs leveren we door transparant zijn over onze praktijken, aan te tonen dat we geen bedriegers zijn en dat het welzijn van onze paarden de hoogste prioriteit heeft. Door te laten zien dat we onze praktijken kunnen veranderen wanneer dit in het belang is van het paard. Op die manier kunnen we het vertrouwen van het publiek verdienen. In het licht van een groter en veranderend maatschappelijk bewustzijn maakt het verder niet zoveel uit wat wetenschappers, toptrainers, professionals of bestuurders denken. Uiteindelijk zal het sociaal draagvlak het resultaat bepalen van wat we doen met onze paarden.”

Cultuuromslag 

“Om in te spelen op de veranderende publieke opinie en op de verdeeldheid binnen de hippische sector wordt nu vooral de oplossing gezocht in verandering van bestaande structuren, regels, wetgeving. Denk aan de ontwikkeling van keurmerken, reglementen en richtlijnen die het welzijn van paarden moeten borgen. Deze zijn vooral top-down ingezet en gericht op handhaving en controle. De vraag is of nog meer regels en handhaving de publieke opinie positiever zal stemmen en het vertrouwen tussen paardenliefhebbers onderling kan versterken. Zelfs met het allerbeste beleid, controle en handhaving zullen incidenten niet kunnen worden voorkomen. En die incidenten zullen altijd ‘bewijs’ blijven voor critici dat het beleid structureel niet deugt, die daarbij dankbaar gebruik zullen maken van de kracht van sociale media om hun kritiek te uiten en hun gelijk te onderstrepen. Bovendien zijn het vooral oplossingen binnen hetzelfde kader. Ze kosten veel energie en zullen niet het resultaat opleveren wat we willen: de hippische sector als samenhangend geheel waarin iedereen zelf verantwoordelijk, transparant en integer is en paardenwelzijn als hoogste prioriteit heeft.”

Niet voldoende

“Het is niet gezegd dat de regels op zichzelf niet goed of niet goed doordacht zijn. Het is alleen niet voldoende. Veel maatregelen en initiatieven die nu ingezet worden zijn vooral gericht op het ‘hoe’ en ‘wat’. Hoe moet de sport georganiseerd worden? Hoe moet welzijn geborgd worden? Wat moet daarvoor gebeuren? Welke regels? Hoe moeten we ons paard trainen? Welke afmetingen moet een stal hebben en hoeveel uur moet hij naar buiten? Volgens welke principes en richtlijnen? De waarom vraag wordt nauwelijks gesteld: Waarom houden we eigenlijk (van) paarden? “

Misvatting

“We gaan er nu te vaak van uit dat ons gedrag door verandering van regels zal veranderen. Maar dat is een grote misvatting. Er is niet alleen een omslag nodig binnen de sport, maar binnen de hele sector.  Er is een omslag nodig op micro-, meso- en macroniveau om het sociaal draagvlak te versterken, het vertrouwen te winnen van het publiek en paardenwelzijn te prioriteren. Daarvoor moeten we weer vanuit de bedoeling gaan denken, handelen en communiceren en van daaruit vraagstukken oplossen veranderen.” 

Partnerschap

“Een cultuuromslag is veel meer dan alleen een verandering van wat regels, een nieuwe rijstijlcompetitie in het leven roepen en wat windowdressing op social media. En cultuuromslag heeft te maken met hoe we tegen het partnerschap met het paard aankijken. Met zien en inzien van de samenhang en het besef dat we allemaal onderdeel zijn van een groter geheel. Met opnieuw bekijken welke positie het paard in onze maatschappij zou moeten hebben. Paarden worden vaak gezien als de spiegel van de ziel. De uitdagingen waar de hippische sector nu voor staat kun je zien als de spiegel van de wereld waarin we leven. Deze uitdagingen gaan zich niet oplossen met nog meer regels, richtlijnen en wetgeving. Met nog meer van hetzelfde. De omslag vraagt een verandering van denken van de héle hippische community.” 

Word je onderdeel van de oplossing? Of blijf je onderdeel van het probleem?

“Wanneer mensen binnen de hippische sector elkaar weer gaan vertrouwen, dan hoeven we de oplossing niet te zoeken in nóg meer regels, controle en handhaving. Controle die nu in handen is van een kleine elite. Of straks in handen komt van de buitenwereld die zich vooral stoort aan paardenpoep op de openbare weg, een paard in de regen zielig vindt of van mening is dat de Koniks in de Oostvaardersplassen het prima voor elkaar hebben. Wanneer we elkaar gaan vertrouwen, elkaar het voordeel van de twijfel durven te geven kan er ruimte ontstaan voor nieuwe initiatieven en nieuwe energie. Hoog tijd dus om de hippische sector op basis van het nieuwe positieve mensbeeld te herstructureren. Alleen zo kunnen we onszelf in staat te stellen om de grootste uitdagingen van de hippische sector gezamenlijk te tackelen. En daarmee het partnerschap dat wij met het paard hebben, ieder op zijn eigen unieke manier, veilig te stellen. Zodra je mensen vertrouwen geeft worden het verantwoordelijke volwassenen. Mensen spiegelen elkaars gedrag.”   

“Wat we geloven is wat we worden, 

wat we zoeken is wat we vinden, 

wat we voorstellen is wat er gebeurt” 

“Uit maatschappelijke projecten waar de regie is teruggegeven aan normale burgers is gebleken dat die heel goed in staat waren om te komen tot goede oplossingen. Dat daar niet altijd hiërarchische en bureaucratische structuren voor nodig zijn. Structuren die ook binnen de hippische sector nog gebruikelijk zijn. Waarom zouden kleinere groepen en samenwerkingsverbanden binnen de hippisch sector niet ook tot goede oplossingen kunnen komen? Om het welzijn van paarden te borgen binnen hun eigen specifieke domein? Er zijn zoveel verschillende manieren waarop mensen met paarden leven, werken, recreëren en ondernemen. (Top)sport is daar maar slechts een heel klein deel van. Daarom is er ruimte voor diversiteit nodig en geen top down one-size-fits all aanpak.”  

Omslag door terug te gaan naar de bedoeling: Waarom houden we (van) paarden? 

“Mensen kunnen veel begrijpen en verdragen als de bedoeling helder is. Bij grote veranderingen gaat 80% van de weerstand over het ‘waarom’ en 20% over het ‘hoe’. De huidige welzijnsdiscussies en daaruit voorgestelde acties en maatregelen die worden ingezet gaan veel meer over het ‘hoe’ en ‘wat’ we doen met onze paarden, terwijl de waarom vraag niet geëxpliciteerd wordt. De ‘waarom’ vraag afwimpelen met ‘een ongelukkig paard kan geen topprestaties leveren’, ‘omdat dat natuurlijk is’ of ‘omdat we dat altijd al zo doen’ zal niet meer voldoende zijn. Om paardenwelzijn te kunnen verbeteren hebben we dus niet alleen maar inzicht nodig in paardengedrag, maar ook in menselijk gedrag. Het meest effectief en duurzaam bij cultuurveranderingen is te beginnen bij het aanpassen van de waarden en overtuigingen. Dan verandert ook het gedrag van mensen. En juist die stap wordt binnen de hippische sector structureel overgeslagen.”  

Horsemanship in de 21ste eeuw

“We bevinden ons in de overgang naar een nieuwe werkelijkheid, die groter is dan onze eigen paardenbubbel. Het moment is aangebroken om de rol van het paard in onze samenleving opnieuw te definiëren, met al de kennis en inzichten die door de eeuwen heen zijn vergaard. In de nieuwe werkelijkheid gaan we vooral op zoek naar zingeving en betekenis. Zowel mens als paard zijn méér dan een arbeider in dienst van de economie. Mensen hebben niet alleen koopkracht, maar vooral ook verbinding, contact met de natuur en de ruimte om zichzelf te ontdekken nodig. Zowel mens als paard zijn levende wezens die in verbinding staan met alle flora en fauna om ons heen.”  

Collectief belang

“In de nieuwe werkelijkheid gaan we beseffen dat we allemaal onderdeel zijn van een groter geheel dat we lang geleden uit het oog zijn verloren. In de nieuwe werkelijkheid moet het collectieve belang centraal staan. We moeten ons niet afvragen of we over 10 jaar nog topsport kunnen bedrijven met paarden, maar: Hoe kunnen paard en mens elkaars leven zin en betekenis geven en met elkaar de uitdagingen aangaan van het leven een steeds veranderende wereld? Hoe kan de hippische sector zich zo organiseren dat zij van betekenis is en blijft voor het groter geheel waar zij weer deel van uit maakt? Hoe kan de hippische sector een positieve impact maken op mens, dier en omgeving?”  

Nieuwe werkelijkheid

“Zoals het paard door alle tijdperken heen de mens heeft begeleid in de ontwikkeling van de beschaving, is het paard nu ook weer de aangewezen partner om ons te begeleiden naar de nieuwe werkelijkheid. Wie is besmet met het paardenvirus heeft al eens ervaren om verbonden te zijn met een ander levend wezen. Het gevoel van één zijn met je paard, waarbij er even helemaal niets anders is en de tijd even stil lijkt te staan.”

Balans

“De grootste uitdaging voor de 21ste eeuw als het gaat om het veiligstellen van de hippische sector is dat er een goede balans gevonden wordt tussen het vervullen van menselijke behoeften, die van het paard en de impact op de omgeving. Net als alle levende wezens op onze planeet onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, is ook iedereen binnen de hippische sector dat.”  

Discussie

“Systemen, praktijken en tradities die ooit functioneel waren en ons gebracht hebben tot waar we nu staan zullen ter discussie moeten worden gesteld. Dat we in de maatschappij en binnen de paardensector nu tegen oude opvattingen en systemen aanlopen die niet meer werken, is voor niemand een excuus om niet in beweging te komen. Verandering begint bij jezelf en om systemen te veranderen moeten we onszelf veranderen.”

Verlies status

“De overgang naar de nieuwe werkelijkheid zal gepaard gaan met veel angst voor verlies van status, identiteit en positie, vooral bij degenen die groot zijn geworden met datgene wat ze altijd al deden. Maar zij biedt ook kansen;  

• Om weer terug te gaan naar de bedoeling en de reden waarom wij (van) paarden houden.  
• Om het partnerschap met het paard op een nieuwe en betere manier vorm te geven. Die recht doet aan mens, dier en omgeving. Om terug te gaan naar oude waarden, met de kennis en inzichten van nu. 
• Om af te kicken van status, ego, prestaties en winst om wellicht het geluk weer te (her)waarderen in de dagelijkse omgang met het paard.  
• Om het collectief vooropstellen en de hippische sector gaan zien als een gezond functionerend ecosysteem waarin mens en paard kunnen samenleven, werken en floreren. Ieder op zijn eigen niveau en met behoud van eigen autonomie en identiteit.  
• Te onderkennen dat alles onlosmakelijk met elkaar verbonden is. De hippische sector heeft voor haar voortbestaan sociaal draagvlak nodig, maar de spelers binnen de hippische sector hebben elkaar óók nodig.”  

We hebben niet nóg meer succesvolle ruiters en trainers nodig 

“Om de omslag in gang te zetten heeft de hippisch sector niet nog meer ‘succesvolle’ ruiters nodig volgens de nu geldende opvattingen over succes, die vooral gerelateerd zijn aan economische waarde, prestaties en status. De valkuil echter, is elkaar te verliezen in een idealistische paardenwelzijnsbubbel. Want hoewel idealen mensen energie geven en kunnen mobiliseren, zullen onbereikbare idealen op de lange termijn gaan demotiveren. De hippische sector heeft daarom inspirerende gamechangers nodig die bedoeling leidend laten zijn. De hele hippische community moet zich realiseren dat ze voor oplossingen verder moeten kijken dan hun eigen belang, idealen, organisatie, discipline of achterban en in samenhang met anderen moeten gaan opereren om de positie van het paard in onze maatschappij, zijn welzijn en ons partnerschap met het paard met de kennis van nu opnieuw te definiëren, veilig te stellen en naar een hoger plan te tillen.” 

Een nieuw verhaal...

“We moeten samen in staat zijn de kritiek en de voortdurende stroom aan veranderingen die de overgang naar de nieuwe werkelijkheid met zich meebrengt om te zetten in kansen en oplossingen. Als maar genoeg leden van de hippische community bereid zijn een kleine bijdrage te leveren kan een omslag gemaakt worden naar een duurzame, verantwoorde, toekomstbestendige en sociaal gedragen hippische sector. Door hun krachten, inzichten en kennis te bundelen. Door met elkaar samen te werken aan een mooiere en betere paardenwereld. Door niet te kijken naar waarin we verschillen. Maar naar waarin we samen het verschil kunnen maken? Door met elkaar een nieuw verhaal te creëren wat zo inspirerend is, dat we het oude verhaal met alle dogmatische tegenstellingen los kunnen laten.” 

Transparantie

“Dat lukt alleen als we met elkaar op zoek gaan naar een gedeelde visie en intrinsieke waarden. Dat vraagt om samenwerking, transparantie en een gemeenschappelijke taal om die integriteit inzichtelijk te maken. Waar het de hippische sector echter aan ontbreekt, is een systematische manier van denken en doen waarbij niet alleen het welzijn van paarden in acht worden genomen, maar ook het sociale draagvlak en de impact op de omgeving.” 

Het Hippisch Kompas

“Het Hippisch Kompas is ontwikkeld als model dat mogelijk weer richting kan geven. Het model erkent dat het welzijn van paarden afhankelijk is van mensen. Maar maakt ook zichtbaar dat paarden een belangrijke bijdrage leveren aan het welzijn van mensen. Het conceptuele raamwerk met een onder en bovengrens, opgedeeld in verschillende hippische domeinen biedt een kompas voor de duurzame ontwikkeling en verantwoording van de hippische sector in de 21ste eeuw. Het Hippisch Kompas is een model dat is ontwikkeld om iedereen binnen de hippische sector de ruimte te geven om te leven en werken met paarden op een manier die past bij hun eigen identiteit.” 

Dynamische wereld

“Het Hippisch Kompas gaat uit van steeds veranderende dynamische wereld en niet van statische toestand van het welzijn van paarden of een eenzijdige visie op succes. De hippische sector moet wendbaar en vaardig zijn om veranderingen op te vangen. Maar dat geldt ook iedereen binnen de hippische sector afzonderlijk. Verandering is onvermijdelijk. De nieuwe werkelijkheid vraagt om een systeem met capaciteit om oude en nieuwe inzichten op te nemen en te evalueren, te behouden wat goed is en los te laten wat de bedoeling niet meer dient. Systemen en structuren, prestaties en winst worden niet meer leidend en sturend, maar ondersteunend aan partnerschap tussen paard en mens. Het Hippisch Kompas keert de denkrichting om en begint bij de vraag: Waarom houden we eigenlijk (van) paarden? Voordat we ons nog meer vast denken in methodes, reglementen en richtlijnen en ons verliezen in discussie over dogmatische tegenstellingen en onbereikbare idealen.”

Bewustwording

“De nieuwe werkelijkheid vraagt om nieuwe vormen van het ontwikkelen van het horsemanship, het organiseren van activiteiten, verantwoord ondernemen, samenwerking en het publiek betrekken met het partnerschap met het paard en een ‘leven waard om geleefd te worden’ als centraal collectief doel. Het Hippisch Kompas maakt de samenhang tussen de verschillende domeinen zichtbaar. De overgang naar de nieuwe werkelijkheid vraagt om bewustwording, inzicht en transparantie. Hoewel iedereen het voorrecht gegund is te mogen genieten van paarden, heeft niemand het recht om een paard te misbruiken voor eigen gewin zodanig dat het ten koste gaat van zijn welzijn. Maar een paardenbusiness of liefhebberij mag ook niet ten koste van de omgeving, het klimaat, het milieu. Het hippisch kompas kan helpen iedere paardenliefhebber richting geven aan het vormgeven van een eigen unieke relatie met het paard en daarbij de balans te vinden.”

Hoe dan?

“Goede vraag. Het Hippisch Kompas vertelt je niet wat je moet doen, en het model is op zichzelf een lege huls. Het biedt alleen een structuur om alle goede kennis, inzichten en initiatieven met elkaar te verbinden. De komende periode zal ik in een aantal blogs uitleggen hoe het model is opgebouwd en hoe het werkt.”

Gamechangers gezocht!

Spreekt de bovenstaande blog je aan? Ben jij een gamechanger die de bedoeling leidend kan laten zijn? Wil jij samen met anderen werken aan een mooiere en betere paardenwereld? Dan kom ik graag met jou in contact. Je kunt je aanmelden via info@dehippischecarriere.nl 

Tekst: Jasmijn de Bruijn
Wil je meer van haar interessante blogs lezen? Kijk dan ook eens op www.theconsciousequestrian.nl. En houdt voor de nieuwste blogs onze Hoefslag-website in de gaten.

1. R. Bregman (2019). De meeste mensen deugen. Een nieuwe geschiedenis van de mens. De Correspondent BV.

   Lisa Ashton (2020) Horse welfare from inside out, 21st Century Roadmap for Equestrian Coaches 

   J. Allen, M. Wilcox (2008). Why + How = Wow. Visie en praktijk bij organisatieveranderingen. Acedemic Service

   Jan Rotmans (2012), Huidige chaos en onbehagen zijn voorbode van een geweldige nieuwe wereld. www.maatschappijwij.nu

2.