Trailerangst en nu?

Nare associatie

Het probleem kan ook door een nare associatie zijn ontstaan. Misschien ging de eerste trailerrit naar de dierenarts waar een pijnlijke behandeling plaatsvond of was de eerste ervaring met de trailer het weggehaald worden uit de vertrouwde omgeving, weg van moeder en weg uit de kudde waar het paard was opgegroeid. Als een paard herhaaldelijk succes gehad heeft met zich verzetten door bijvoorbeeld achteruit te rennen en/of hardnekkig stil te staan, dan is er voor het dier geen enkele reden om ander gedrag te gaan vertonen. Volgens de wet van de operante conditionering zal het paard succesvol gedrag vaker vertonen.

Belangen

Zonder trailer kan een ruiter geen wedstrijden en buitenritten rijden op ver van de stal gelegen terreinen. De kosten voor de dierenarts zouden hoger uitvallen, want iedere behandeling moet op stal plaatsvinden. Het is dus belangrijk dat het paard zich zonder problemen per trailer, vrachtauto of vliegtuig laat vervoeren. De belangen van een paard liggen echter op een heel ander vlak dan die van de ruiter. De toekomst van een paard bedraagt slechts één seconde; de tijd die nodig is om een verband te leggen tussen zijn gedrag en de gevolgen van dat gedrag. Waarom zou een paard de trailer in lopen? Wat levert het op en is het prettig of niet? Een antwoord op deze vragen is de sleutel tot het oplossen van het trailerprobleem.

Bekrachtiger

Voer, water, spel, seks en sociaal contact zijn primaire bekrachtigers (beloningen) die ervoor kunnen zorgen dat gedrag toeneemt. Oude rotten in het paardenvak maken soms gebruik van de truc om een paard te laten dorsten, waarna het dier een trailer in loopt omdat daar water klaar staat. Water als motivator werkt dus, maar is dieronvriendelijk en kan een gevaar opleveren voor de gezondheid van het paard. Sommige mensen beweren dat voer voor een paard niet als bekrachtiger werkt, omdat het paard een herbivoor is en geen carnivoor. De eerste hoeft geen moeite te doen voor zijn voer; hij loopt erop en hoeft alleen zijn hoofd naar beneden te bewegen om ervan te kunnen eten. De tweede moet jagen. De jacht is niet altijd succesvol, dus er zijn dagen dat je met een lege maag gaat slapen. De ‘angst’ voor voedselschaarste zou maken dat een roofdier gemotiveerd is om te werken voor voer. Maar of en welke soort voer als een bekrachtiger werkt, zal per individueel dier, herbivoor of carnivoor, en per context verschillen. Bij het trailerladen hangt het af van de hoeveelheid weerstand die het paard heeft om de trailer in te gaan en of het aangeboden voer in staat is deze weerstand op te heffen.

Aanleren

Om problemen te voorkomen zouden veulens al moeten leren dat een trailer in gaan voordeel oplevert. Dit kan bijvoorbeeld door het dier samen met de moeder of een kuddegenoot de trailer in te laten gaan. Lukt dat niet, dan kan een voor het veulen bekend persoon het dier vertrouwd maken met de trailer. De eerste ervaring met de trailer is de belangrijkste. Goede voorbereiding is het halve werk. Leer je paard om rustig achteruit te lopen met zijn hoofd naar beneden. Oefen dit op diverse plekken en omstandigheden. De bedoeling is dat het paard zonder druk op het hoofd op verzoek rustig naar achteren stapt. Veel laadproblemen ontstaan omdat het paard niet geleerd heeft achteruit te lopen. Als hij dit vanuit de trailer moet doen gaat hij, zodra z’n achterbenen op de laadklep komen, automatisch met zijn hoofd omhoog. Dit kan in een reflex gebeuren, maar ook in paniek. In beide gevallen kan het dier z’n hoofd flink stoten.

Plek

Een paard ziet niet alleen de trailer, maar ook een ruim gedeelte ernaast. Daarom is het belangrijk de trailer neer te zetten op een plek waar het dier niet afgeleid wordt door andere paarden, verkeer, honden, enzovoorts. Zet de trailer altijd vast aan de trekhaak, anders is de kans groot dat hij kiept. Zorg dat de ruimte in de trailer groot genoeg is. Zet het tussenschot altijd opzij. Zorg voor licht in de trailer; doe het voordeurtje open en zorg desnoods voor kunstlicht. Zolang het licht niet te fel is, gaat een paard makkelijker van een donkere naar een lichte dan van een lichte naar een donkere ruimte. Hang altijd een hooinet op en als er een voerbak in de trailer hangt, kun je daar waar lekkers in doen. Vermijd een steile laadplank en zorg voor een stroeve ondergrond zodat het paard grip heeft. Leg wat poep van het paard in de trailer en gebruik geen trailer waar net een ander (bang) paard in heeft gestaan. Veel dieren zijn in staat de angst van soortgenoten te ruiken. Er is geen reden om aan te nemen dat een paard dat niet zou kunnen. Zet het paard niet te kort vast; als het dier zijn hoofd niet goed kan bewegen verstoort dat de balans

Eerste rit

Maak de eerste paar keren korte ritjes, rijd rustig en zorg dat de bestemming voor het paard plezierig is; een rit naar een weiland of gewoon direct terug naar huis. Sommige paarden hebben problemen hun evenwicht te bewaren en leunen dan tegen de wand of het tussenschot. Omdat ze hun gewicht niet over hun vier benen verdelen, kunnen ze bij ruw rijgedrag zelfs onderuitgaan. Wil je weten hoe je paard zich in de trailer gedraagt, maak dan gebruik van een camera. Zorg voor voldoende tijd, zodat je niet ongeduldig wordt. De spanning die dat met zich meebrengt slaat over op het paard. Zoek een stil moment uit. De €˜beste stuurlui aan wal’ geven goedbedoelde adviezen die spanning en onzekerheid bij de ruiter kunnen veroorzaken. Een paard voelt feilloos aan of degene die het touwtje vasthoudt wel in staat is om leiding te geven. Als je onzeker of angstig bent in de omgang met je paard, gaat het trailer laden niet lukken. Blijf niet doormodderen, maar zoek deskundige hulp.

Voorbereiding paard

Een fris paard willen vervoeren is vragen om problemen; geef het dier dus beweging voordat het de trailer ingaat. Geef het paard gelegenheid om even voor en op de laadplank stil te staan. Het dier wil kijken waar het heen gaat en waarschijnlijk even ruiken. Dat ruiken doen paarden om bekend te raken met een object. Uit wetenschappelijk onderzoek bij schapen (Royal Society 2004) is gebleken dat het laten zien van een foto van het gezicht van een soortgenoot aan een schaap dat sociaal geïsoleerd is, effect heeft op het niveau van angst en stress. Of dit bij paarden zo is weten we niet, maar het is de moeite waard om het te proberen. Baat het niet, schaden zal het ook niet. Wees goed voorbereid en ga niet te snel. Voorkom dat het paard angstig wordt en achteruit rent. Door te vluchten bij angst ervaart het paard opluchting en wordt bevestigd in zijn gedrag. Als een paard toch naar achteren loopt, ga het dan niet bemoedigend toespreken of op de schouder kloppen. Hiermee wordt het achteruit lopen bekrachtigd en is de kans groter dat het dier in de toekomst dit gedag zal herhalen. Om te voorkomen dat het paard leert dat de trailer synoniem is voor ‘je niet lekker voelen’ kun je het dier na de rit beter een tijdje in de trailer laten; het dier mag er pas uit als het rustig is. Zo voorkom je dat er een associatie gelegd wordt tussen het uit de trailer gaan en je daardoor weer prettig voelen.

Therapie

Bij hevige angst heb je iets nodig om het paard te overtuigen, bijvoorbeeld click- of targettraining (hierover publiceerde de Hoefslag eerder al een artikel). Extreem angstige paarden hebben hulp van een deskundige, een gedragstherapeut, nodig. Deze zal waarschijnlijk aan de gang gaan met systematische desensitisatie (het stapsgewijs ongevoelig maken) en counter conditionering (een andere associatie leggen met het trailerladen). Deze therapieën hebben zowel bij andere dieren (honden, katten) als bij mensen bewezen effectief te zijn, mits ze volgens de spelregels uitgevoerd worden. Hierbij is het belangrijk de lichaamstaal van een paard goed te lezen. Is het een bang paard, dan zie je spanningssignalen als wijde neusvleugels, oren naar achteren, oogwit, zweten, onrustige of geknepen staart, gespannen bovenlip in combinatie met wijd open neusgaten. Het zijn therapieën die geduld en tijd vergen. Het is belangrijk dat het dier steeds dichterbij de trailer komt en daarbij geen angst ervaart. Door onder de angstgrens te blijven en het dier door voer en/of sociaal contact een prettig gevoel te geven, is het mogelijk stapsgewijs dichter bij de trailer te komen en ondertussen de associatie met de trailer te veranderen van negatief naar positief.

Dwang?

Een paard dat uit angst de trailer niet in wil, zal in veel gevallen met harde hand gedwongen worden. Maar dwang neemt de angst niet weg. Het dier gaat uiteindelijk de trailer in omdat de angst voor de mens en zijn eventuele hulpmiddelen, groter is dan de angst voor de trailer. Door te werken met bekrachtigers voorkom je dat het paard in paniek raakt en steeds beter zijn best gaat doen de angstige gebeurtenis, en alles wat er mee te maken heeft, te vermijden. Het paard dat om andere redenen de trailer niet in gaat heeft ook gelijk.  Alleen door je steeds af te vragen wat het in de trailer gaan het paard oplevert, kan de creatieve ruiter een antwoord bedenken dat hem in staat stelt een paard zonder problemen te laden. 

Bron: De Hoefslag

Foto: Remco Veurink