Podcast Paardenprofessionals powered by Hoefslag: Gisella en Fenna over het belang van goede opfok

Gisella en Fenna hebben elkaar leren kennen toen Fenna haar kennis nog breder wilde ontwikkelen en de opleiding tot sportmasseur voor paarden volgde bij Gisella. De twee hadden een enorme klik. Hun visies op de paardensport sluiten op elkaar aan, ze kunnen er goed over discussiëren en tot inzichten komen. Beiden zijn hippisch ondernemer. 

Het duo begrijpt goed waar het hippische ondernemerschap om draait en wat de uitdagingen zijn. Ze leren ook van elkaar en komen tot inspirerende gesprekken. Deze keer een gesprek over wat het belang is van de opfok van jonge paarden en daarmee de invloed op de toekomst van een (sport)paard, zowel fysiek als mentaal.

Opfok onderschat

Fenna: “Nog eventjes en het voorjaar komt er weer aan. Jij als echte kenner van anatomie en biomechanica, wat zeg je over de beweging van zo’n jong veulen meteen in de eerste weken?”

Gisella: “Beweging is essentieel voor een veulen en is in het hele groeiproces belangrijk. Wat ik bijzonder vind, is dat veel fokkers heel gepassioneerd zijn en enorm goed nadenken over de moederlijn, die vaak tot generaties terug wordt uitgeplozen. Hetzelfde geldt voor hengsten. Maanden of jaren van tevoren zijn ze al bezig met de ideale match. De meeste merries zijn goed verzorgd en krijgen de laatste paar maanden merriebrok, zodat het veulen ook niets te kort komt in de ontwikkeling. Vervolgens heb je de geboorte waar je bij wilt zijn om het wonder te zien gebeuren en hulp te bieden waar nodig. Dat hele proces wordt omringd met heel veel zorg. En dán krijg je de opfok...”

F: “Het belang van de opfok is groot. Wat we inderdaad zien, is dat mensen veel energie stoppen in het krijgen van een veulen. Het fokken van een nieuwe kampioen. De opfok is een periode die echter onderschat wordt.”
G: “Dat denk ik zeker.”

F: “Er zijn wel mensen die dat goed uitzoeken en voor een bepaalde opfokmethode kiezen. Er zijn ook mensen die het paard voor een paar jaar wegbrengen.”
G: “Met de beste intenties van: ‘ik kan er toch niet zoveel mee de komende jaren’. Het paard wordt voor een jaar of twee ‘vergeten’, want hij moet gewoon groot worden. Maar in de opfokperiode ligt de grote basis voor een toekomst als sportpaard. In de eerste drie jaar gebeurt er zoveel in het lichaam. Het tekent de toekomst van het paard.”

Belang van beweging en ruimte

F: “Wat is belangrijk bij de opfok? Dat ze voldoende beweging hebben in de zomer én winter. Wat is de bewegingsvrijheid in de winterperiode? Kunnen ze de hele dag naar buiten en rennen of staan ze maar een uurtje in de paddock? Te weinig beweging, zorgt voor minder belasting.”

G: “Wat je dan krijgt, is piekbelasting. Paarden die in een loopstal staan, kunnen niet altijd hun ei kwijt. Als ze dan een uurtje in de paddock komen, zijn er de nodige uitspattingen. Als het veulen de hele dag door kan bewegen, dan heb je dat veel minder. Constante beweging is veel gezonder, stukjes waar ze kunnen rennen, spelen en bokken zijn waardevol om hun motoriek te vormen. Maar van bijna niks naar uitspattingen, is niet ideaal.”

F: “Door een paard de mogelijkheid te geven om veel te bewegen, wordt hij sterk in het hele gestel, maar ook de sociale opvoeding is belangrijk. Het opgroeien met andere paarden in de kudde is ook belangrijk voor de toekomst van een sportpaard. En daar hebben wij ook veel baat bij.”
G: “Paarden worden in die jaren fysiek, sociaal en mentaal gevormd.”

Sociale opvoeding

F: “Wij hebben op Lelymare eigenlijk een kleinschalige opfok van 45 paarden. De paarden groeien op in de kudde met verschillende leeftijden. Leeftijdsgenoten zijn belangrijk, want daar spelen ze mee en ze ontdekken nieuwe dingen. Tegelijkertijd is de opvoeding van de oudere paarden heel waardevol. Die dynamiek in de kudde is mooi én belangrijk. Een ander belangrijk punt is het spenen.”

G: “Heb je een voorkeur ontwikkeld voor een bepaalde manier?”

F: “Ik heb oprecht een voorkeur, al snap ik wel dat dat niet altijd mogelijk is. Veulens die samen met hun moeder in de kudde lopen, nemen langzaam meer afstand van de moeder als ze oud genoeg zijn. Ze gaan meer hun eigen gang en dat is meestal rond de zes maanden. Als dat punt bereikt is, kun je de merrie uit de kudde halen. Wat ik de afgelopen tien jaar heb gezien, is dat het veulen er dan bijna niet meer op reageert en verder gaat met zijn leven. Bovendien blijft hij in zijn bekende kudde en veranderd er verder niks. Het veulen ervaart dan nauwelijks stress en stress voorkomen is belangrijk. Veulens die bij ons afgespeend binnen komen, zijn anders dan veulens die bij ons geboren worden of met de merrie samen komen. Ik zie dat al afgespeelde veulens meer stress ervaren, hun voeding daardoor minder goed opnemen en een lagere weerstand hebben. Paarden leren ook enorm veel in een kudde. Ik zie ze opgroeien tot sociale, sterke paarden.”

Toekomstig sportpaard

G: “Opvoeding en beweging. Het spelen met leeftijdsgenoten is functioneel. De groeischrijven sluiten van onder naar boven en het lichaam past zich in de groeiperiode aan, aan de belasting die het krijgt. Als een veulen weinig mag bewegen, wordt het hele gestel minder sterk. Daarom is beweging zo belangrijk, niet alleen voor het skelet maar ook voor de pezen. Op latere leeftijd blijkt dat essentieel. Er telt dus meer dan alleen een goed uitgedachte combinatie van merrie en hengst en een goede geboorte. De eerste drie jaar zijn heel erg belangrijk.”

F: “Eigenaren krijgen na de opfokperiode een paard thuis dat kan functioneren en tegelijkertijd ook de sociale opvoeding heeft gehad van de kudde. Hij kreeg de beweging die hij nodig heeft om een sterk paard te zijn. Ik denk dat we dan van alle kanten ons best doen, maar ik besef ook dat dit niet mogelijk is bij een opfok van 150 paarden. Ik heb een hele specifieke visie over de opfok. Daarmee wil ik niet zeggen dat een andere manier van opfok per definitie slecht is. Alles heeft voor- en nadelen.”

G: “Ik denk dat we na dit verhaal kunnen concluderen dat de opfokperiode misschien wel een van de belangrijkste periodes is in een paardenleven, zeker als het gaat om gezondheid in de jaren daarna. En om de belastbaarheid als sportpaard. Een paard goed opfokken, is een hele uitdaging.”

Over Gisella en Fenna

Gisella Bartels is dierfysiotherapeut, chiropractor en amazone. Ze is eigenaresse van Bartels Horse & Health Instituut. Gisella is breed ontwikkeld in de anatomie en biomechanica van het paard. Verder studeerde ze bewegingswetenschappen en bedrijfskunde & agribusiness. Fenna Elzinga is voormalig internationaal reining amazone en richt zich met haar bedrijf Lelymare Horses op de opfok van jonge paarden en de revalidatie van (sport)paarden. Ze studeerde organisatiekunde.

Luister de Podcast

Tekst: Rianne de Bruin | Foto’s: Dako fotografie