Column Rodinde Hoogenraad | “Tandzorg nodig”

25 mei 2023, 14:00 Verzorging Advertisement

Tekst: Ageeth van der Lee | Foto: iStock

Paardentandheelkunde sterk geprofessionaliseerd

Rodinde: “Controle en het laten behandelen van het paardengebit is een managementaspect dat veel eigenaren terecht serieus nemen. Door de manier waarop de meeste (sport)paarden nu gehouden worden, zijn ze niet meer het grootste gedeelte van de dag bezig met grazen en kauwen. Hierdoor slijten de kiezen minder op een natuurlijke manier af en moet de paardentandarts het gebit bijwerken. De afgelopen decennia is de paardentandheelkunde sterk geprofessionaliseerd. In vroegere tijden werd het onderhoud van het paardengebit vaak door de hoefsmid erbij gedaan, al voordat er een opleiding tot dierenarts bestond. Tandheelkunde is inmiddels een onderdeel van de opleiding tot veterinair. Sommige dierenartsen laten gebitsbehandelingen liever over aan collega’s die zich hebben gespecialiseerd in de paardentandheelkunde. Er zijn veel (gecertificeerde) gebitsverzorgers voor paarden werkzaam, waarbij het belangrijkste verschil tussen gebitsverzorgers, dat wil zeggen niet-dierenartsen, en dierenarts-paardentandartsen is dat de eerstgenoemde geen medische handelingen mag verrichten, dus geen verdoving mag toedienen of (wolfs)tanden trekken. Een gebitsverzorger kan het paardengebit nakijken en scherpe randen raspen, maar moet medische ingrepen overlaten aan de dierenarts. Het gebruikte materiaal bij het gebitsonderhoud is door de jaren heen ook professioneler geworden, zo worden er tegenwoordig vaak elektrische vijlen gebruikt. Het werk wordt voor de paardentandarts zo lichter gemaakt, maar het nadeel is dat er ook gemakkelijker te veel wordt gedaan.”

Zorg nodig

“Natuurlijk is controle van het paardengebit heel belangrijk. Onderhoud kan voorkomen dat het paard door scherpe haken op tanden en kiezen niet goed kan kauwen of dat de wangen kapot gaan. Ook problemen met diastema (grote holtes tussen de kiezen) en hindering door een wolfstand kun je dankzij onderhoud voorkomen. Een haak op de laatste kies kan ervoor zorgen dat het paard niet goed kan nageven; tanden hebben net als bij mensen zorg nodig. Heden ten dage laten veel mensen de gebitten van hun paarden een keer of zelfs twee keer per jaar nakijken en behandelen. Ik krijg in mijn praktijk heel veel paarden met tongproblemen, aanleuningsproblemen of paarden die het hoofd scheef houden, kantelen, of niet na willen geven. Dit betekent voor mij een zoektocht naar de oorzaak van deze problemen. Wat betreft het gebit kan de bron van de klachten, zowel bij een ondeskundig of gebrek aan onderhoud als bij een overdaad aan behandeling, bij de tanden en kiezen zitten.”

Steeds minder reservetand

“Iedereen die zelf wel eens bij de tandarts een vulling in een kies heeft gekregen, weet hoe naar het voelt als de vulling net iets te hoog is. Je moet op een carbonpapiertje bijten zodat de tandarts kan zien of de druk goed en evenredig is. Dit kunnen we niet doen bij paarden, maar je kunt je wel voorstellen dat een millimeter te veel of te weinig van de kiezen afhalen veel uitmaakt. Het zou kunnen zijn dat als er net te veel van de kiezen is afgehaald, het paard niet meer genoeg ruimte in de mond ervaart om de tong kwijt te kunnen. Dan gaat hij de tong sneller uit de mond steken. Meestal gaat dit na een aantal weken weer over, omdat door de eruptie de tand weer iets omhoog komt. Het is dus niet zo dat paardentanden en -kiezen een heel paardenleven doorgroeien. Het grootste gedeelte van een tand zit in de kaak van een (jong) paard. Van kauwen, slijt bovenkant van de tand en kies af waardoor het gedeelte wat in de kaak zit omhoog wordt geduwd. Als een paard ouder wordt, blijft er steeds minder reservetand over, tot de tand tegen dertigjarige leeftijd (of eerder) grotendeels ‘op’ is.”

Onderzoek

“In Amerikaanse onderzoeken naar paarden met maagzweren en de oorzaak daarvan, wordt nu een link gelegd naar het te glad maken van de kiezen en het effect dat dit heeft op de natuurlijke manier van ruwvoer kauwen, fijnmalen en de hoeveelheid speekselvorming die daarmee gepaard gaat. Dit zou invloed kunnen hebben op de neutralisatie van de maagsappen en het ontstaan van maagzweren bij onze sportpaarden.”

Kaakgewricht

“Een ander probleem dat ik veel zie in de praktijk en waar steeds meer aandacht voor is, is pijn aan het kaakgewricht. Veel paarden die aanleunings- of tongproblemen hebben of het hoofd kantelen, ondervinden pijn aan het kaakgewricht. Dit kan komen door een ongeval, bijvoorbeeld een paard dat tussen de tralies van de stal is blijven steken met zijn kaak, door afwijkingen aan het gebit of juist door de tandbehandeling. Een paardengebit moet wel degelijk onderhouden worden, maar schakel hiervoor altijd een ervaren en gediplomeerde professional in. Zo kun je problemen voorkomen.”