Less is more
Hoe vaak komt het niet voor dat je na de training van je paard zélf met een natte rug van je paard komt, terwijl je paard nauwelijks een haartje nat heeft? Of dat je even gaat stappen om zélf weer op adem te komen? Het is verleidelijk om in je enthousiasme flinke hulpen te geven, zeker als je paard daar nauwelijks op reageert.
Tekst: Henk Jan Vroom | Foto's: Elle Pitlo / Sabine Timman
Zo zie je ruiters bij oefeningen als ‘wijken voor het been’ hun paard letterlijk opzij duwen, terwijl het paard terug hangt tegen het drijvende been en nauwelijks opzij gaat. Met een rood hoofd komen deze ruiters uit de proef, snakkend naar een beetje extra zuurstof.
Rijkunst
Het 'sport' in paardensport zit echter niet in de grote, lichamelijke inspanning die je als ruiter moet verrichten om je paard de oefeningen te laten doen. Ik spreek zelf liever van de 'kunst' in rijkunst, waarbij het de kunst is om de aanwijzingen (dus je hulpen) zó minimaal te geven dat het voor de omstander nauwelijks zichtbaar is.
Bang maken voor je kuit
Een veelgemaakte fout is om het paard zo gruwelijk te straffen dat het bang wordt voor de hulpen en het bij de geringste kuitdruk op een lopen zet. Zo'n paard is niet aan de hulpen, maar op de vlucht voor het been. Om te kunnen reageren op kleine aanwijzingen, zijn ontspanning en durchlässigkeit een voorwaarde. Die laatste term laat zich niet vertalen, maar kun je omschrijven als 'het vermogen en de bereidheid van het paard om te reageren op aanwijzingen' en wordt gezien als het hoogste doel van de dressuur.
Tegenstrijdige hulpen
Het gaat vaak mis wanneer de ruiter onbewust tegenstrijdige hulpen geeft. Zo zie je ruiters geregeld naar buiten hangen als ze zijgangen in de andere richting willen maken. Bij een appuyement naar links, zie je dan dat de ruiter naar rechts hangt en daarmee onbewust een gewichtshulp geeft. De natuurlijke reactie van het paard is om het evenwicht te herstellen en zich naar rechts te verplaatsen, waardoor de ruiter nóg meer moet drijven om het paard toch naar links te krijgen. Door mee te zitten in de beweging van het paard, maak je het voor het paard makkelijker en hoef je minder hulpen te geven.
Afsluiten
Een andere oorzaak van het zich afsluiten van de hulpen door het paard (het tegengestelde van durchlässigkeit) is overmatig afstraffen met zweep of sporen, terwijl deze hulpmiddelen juist bedacht zijn om de hulpen fijner te kunnen doseren. Zo wordt een paard 'doof' voor de hulpen en dat wil je graag herstellen. Een paard dat zich heeft afgesloten, kun je weer 'openen' door in ontspanning te werken aan buiging en zijgangen.
Bij een juist beengebruik ligt het been zacht aangesloten tegen het paardenlichaam en volgt de beweging. Onze trainer Henri Ruoste zegt dat mooi: "Embrace your horse”, omarm je paard. Een kleine gewichtshulp, eventueel aangevuld door een zachte beenhulp, zou voldoende moeten zijn om een oefening in te zetten. Dat klinkt misschien als te mooi om waar te zijn, maar dat is wel waar we naar streven. Die onzichtbare hulpen maken het voor mij zo mooi om naar paardensport op topniveau te kijken. Maak er eens een spelletje van hoe weinig hulp je kunt geven om een overgang te maken. Je zult versteld staan van hoe gevoelig je paard is!
