"Paard als geheel"
Rodinde Hoogenraad is dierenarts en werkzaam bij Paardenkliniek Vinkega. Ze genoot vele opleidingen in manuele therapie, osteopathie, Chinese kruidengeneeskunde, Bach Star remedies en Systemische Paardencoaching. Ze heeft een praktijk voor acupunctuur, manuele therapie en sportbegeleiding voor paarden. In De Hoefslag gaat zij, in samenwerking met Ageeth van der Lee, dieper in op praktijksituaties.
Tekst: Ageeth van der Lee | Foto: Istock / Rodinde Hoogenraad
Iedereen die wel eens geblesseerd is geweest door een verzwikte enkel, overbelaste achillespees of hamstring of een verrekte spier, weet ten eerste hoe pijnlijk dat kan zijn en ten tweede hoe lang het herstel kan duren. Beide punten gelden net zo goed voor een geblesseerd paard. Als mens ga je op het moment dat je verstuikte enkel wat minder pijn doet, niet meteen vijf kilometer hardlopen. Voor een paard in een revalidatietraject is het opbouwen van arbeid net zo belangrijk. Voor een paard met een peesblessure adviseer ik, na een eerste check om te kijken hoe het met de pees gaat, in eerste instantie rust. Dit kan, afhankelijk van de ernst en locatie van de blessure, boxrust dan wel gecontroleerde beweging aan de hand omvatten. Voor sommige paarden kan een langere periode weidegang ook goed werken. Om de trainingsarbeid gedoseerd weer op te kunnen bouwen, is mijn advies om met het paard over een verharde ondergrond te laten lopen. Gewoon over de weg wandelen, dat mag kilometers ver. Het is een prima manier om de spieren en pezen sterker te maken. Het derde onderdeel in herstel van een paard is het doen van grondwerkoefeningen. Grondwerk wordt in mijn optiek vaak ondergewaardeerd bij paardeneigenaren. Veruit de meeste mensen schaffen een paard of pony aan om het te berijden of voor de wagen te zetten. Het edele dier wordt klinisch en meestal ook röntgenologisch gekeurd en bij een groene vlag van de dierenarts gaat het mee naar huis. Daar begint de verantwoordelijkheid van de paardeneigenaar om het paard niet alleen te voeden en beschutting te bieden tegen de elementen, maar ook om het correct te trainen, of in het geval van een onervaren paard, correct op te leiden. De ruiters en amazones die vaker een paard onder het zadel of voor de wagen hebben beleerd, weten dat het goed opleiden van een paard tijd kost en de broodnodige expertise. Grondwerkoefeningen en longeren, bijvoorbeeld werk aan de dubbele longe, kunnen mits goed uitgevoerd helpen om het paard aan de hand te gymnastiseren, soepeler te maken en conditie op te bouwen. Grondwerk is ook heel zinvol bij het gehoorzaam maken van het paard, het leren letten op kleine aanwijzingen en lichaamstaal van de leider. Dit om een paard beter te leren kennen, de band te verbeteren en de onderlinge rangorde te bepalen. Als je op de grond de leider bent en het paard jou volgt en vertrouwt, dan ben je dat als ruiter ook veel sneller.
Rechtrichten
Voor het correct trainen van het paard waarbij spieren en pezen evenredig worden belast, is rechtrichten heel nuttig. Rechtrichten is het met bepaalde oefeningen werken aan de symmetrie van de bespiering om de coördinatie en balans te verbeteren. Aan de hand rechtrichten, is een kunst. Dat vergt studie en oefening, het is een vak dat een leek niet zomaar verstaat. Bovendien is het ene paard veel makkelijker recht te richten dan het andere. Als je weet hoe je het moet aanpakken, is het een zeer waardevolle manier van trainen. Helemaal wanneer het paard door een blessure niet normaal te belasten is met rijden. Opbouwen vanuit onbelaste beweging en rechtrichten, is dé manier voor herstel. Ik krijg vaak paarden op consult die zijn uitbehandeld bij andere klinieken. Nu is het zeker niet zo dat elk paard met een ernstige blessure weer volledig op rit te krijgen is, dat is ook afhankelijk van het gewenste niveau. Er zijn gevallen waarbij het paard opgegeven is terwijl herstel met de juiste aanpak nog mogelijk was geweest. Grote sportklinieken grijpen wat betreft peesblessures soms naar geavanceerde technieken, terwijl ze voorbijgaan aan scheefheden in de rest van het lichaam van het paard.
Zo kwam er bijvoorbeeld een Grand Prix-amazone met haar paard bij mij voor behandeling. Het dier had een langdurige blessure aan de pees in het achterbeen waardoor hij helemaal uit de sport was genomen. Voordat ik de ruin zag, onderging hij gedurende een jaar bij twee verschillende internationaal gerenommeerde klinieken behandelingen en onderzoeken: van stamcellen inspuiten, MRI, meerdere malen behandelen tot vele echo’s. Hij bleef kreupel en er werd geadviseerd om de sportcarrière te beëindigen. Ik constateerde dat het probleem (inmiddels) meer in de rug zat en behandelde hem aan scheefheid en verkrampte rug- en broekspieren. Het dier ging vervolgens een revalidatietraject in van grondwerk en rechtrichten, veel rechtuit stappen en daarna gericht rustig doortrainen. Ik gaf hem wat herhalingsbehandelingen aan de rug en de spieren. Inmiddels zijn we een half jaar verder en is het paard weer succesvol gestart in de sport. Dit geeft aan dat het erg belangrijk is om het paard als geheel te zien en niet alleen te focussen op de blessure. Alle onderdelen van een lichaam tellen mee en dienen op de juiste manier soepel te blijven om blessures te voorkomen én te behandelen. Grondwerk en rechtrichten zijn hierbij elementen die van grote waarde kunnen zijn in de training van een paard.
