"Overgewicht?"
Gerrit Kampman is dierenarts bij dierenkliniek Den Ham. In de kliniek komt hij in aanraking met uiteenlopende situaties. Deze belicht hij graag in De Hoefslag. Dit keer over (over)gewicht van mens en paard.
Tekst: Ageeth van der Lee | Foto's: Fotolavie Ineke/ Istock
Bewegen is goed voor mens en dier, beiden zijn er fysiek op gebouwd om een groot deel van de dag actief te zijn. Urenlang doorbrengen op een stoel of in een stal doet de lichamelijke conditie niet goed. Paardensport is een uitstekende manier om fit te blijven, zowel voor ruiter als edel ros. Als dierenarts wil ik graag gezondheidsproblemen bij paarden zoveel mogelijk voorkomen, dus ik vind het prima dat er richtlijnen zijn om ervoor te zorgen dat paarden hun taak goed kunnen uitvoeren. Dat paarden plezier hebben en houden in hetgeen van ze gevraagd wordt. Een discussiepunt is het ruitergewicht. Geheel in overeenstemming met de tendens in de maatschappij naar meer mensen met overgewicht, zijn er ook meer ruiters en amazones met een maatje meer. Er is onderzoek gedaan naar het effect van het (over)gewicht van de ruiter op het paard. Hieruit komt naar voren dat als richtlijn kan worden aangehouden dat een paard tussen de vijftien en twintig procent van zijn eigen gewicht kan dragen. Bij het maximale gewicht dat een bepaald paard kan dragen, moet het harnachement (zadel) worden meegerekend. Meestal wordt hiervoor tien kilo aangehouden. Dit zijn duidelijke cijfers waar we in de praktijk wat mee kunnen. De paardensport is echter in de afgelopen jaren steeds meer een individuele aangelegenheid geworden, waar in de omgang met paarden veel aankomt op eigen verantwoordelijkheid. Daar wringt het een beetje.
Gewichtsrichtlijn
Soms kloppen mensen met wat kilo’s extra aan bij een manege om paardrijlessen te gaan volgen. Ik kan eigenlijk niet zeggen dat dat ik nu veel meer problemen bij paarden zie dan twintig jaar geleden, doordat ruiters en amazones zwaarder zijn geworden. Maneges zijn zuinig op hun paarden en sommige maneges hanteren een maximum aan ruitergewicht voor de beginnerslessen. Het moge duidelijk zijn dat de extra kilo’s meer meewegen bij iemand die nog niet kan lichtrijden, dan bij een gevorderde ruiter. Wat betreft de gewichtsrichtlijn kan een manege goed aan de regels voldoen: er wordt bij aanvang gevraagd naar de rijervaring en het gewicht en daar, indien beschikbaar, een passend paard bij gezocht. Wat ik wel opvallend vind, is dat bij maneges vaker gezocht wordt naar robuustere rassen zoals Tinkers of Haflingers. Deels zal de keuze voor deze rassen wellicht ook met het gemiddelde ruitergewicht te maken hebben? Je kunt de vraag stellen of het wel klopt dat het beter zou zijn als een ruiter met overgewicht gaat zitten op een paard dat van zichzelf al wat zwaarder is gebouwd. Die zware paarden zullen misschien vanwege het feit dat ze destijds gefokt zijn om te trekken in plaats van te dragen, meer moeite hebben met een dragende last. De richtlijn voor maximale draaglast zou ook enige verwarring kunnen geven bij paarden met overgewicht. Een paard met een hoger lichaamsgewicht zou in theorie ook meer gewicht kunnen dragen. Dus de volslanke ruiter gaat gewoon op een te dik paard zitten en dan wordt de norm niet overschreden. Ik denk dat je dan ook het doel wat voorbij schiet. Te zware paarden hebben al meer moeite met het gebruik van hun eigen lijf. Zetten we daar dan nog extra gewicht bij op, dan wordt het alleen maar lastiger. Ik zie wel de nodige positieve ontwikkelingen ontstaan. Er zijn steeds meer initiatieven voor ruiterfitheidslessen, vaak gegeven door (dier)fysiotherapeuten. Dan zou je best een brug kunnen maken tussen de wat te zware ruiter en het paard met overgewicht. Beiden hebben dezelfde herkenbare gezondheidsklachten, zoals stijve gang, rugpijn, snelle vermoeidheid en snelle verzuring van spieren om de belangrijkste te noemen. Met zowel mens als dier kun je prima aan de gang wat betreft mogelijke verbeteringen in de conditie. Grondwerk, beweging, dieet optimaliseren en monitoren van ademhaling, hartslag en lactaat zou prima in één combinatie kunnen gebeuren.
Aanspreken?
Wie gaat de individuele (wedstrijd)ruiters aanspreken op gebrek aan conditie? Voor de instructeur die zijn lesklant te vriend wil houden is dit een onderwerp dat misschien liever wordt vermeden. Moet het jurylid op het protocol schrijven dat een dieet geen slecht idee zou zijn? Als dienstdoende dierenarts heb ik er geen moeite mee om het gesprek aan te gaan, mocht het ruitergewicht storend zijn voor het paard. Voor mij is dat gemakkelijker, omdat ik kan wijzen naar het paardenwelzijn. Voor anderen zal dat onderwerp gevoeliger liggen. De mensport is uiteraard niet uitgesloten van deze problematiek. Neem als voorbeeld de iets te zware menner en idem groom met de mini-shetlanders voor de wagen. De controlerende dierenarts op een menwedstrijd staat dan voor een uitdaging. Wij liggen als hippische sector onder een vergrootglas. Dierwelzijn staat hoog op de agenda van een aantal groeperingen, die helaas niet altijd veel kennis hebben van de branche, maar wel een snelle mening hebben en die mening ook zonder enige nuance delen met anderen. Goed blijven kijken naar onszelf en ons uiterste best doen om te laten zien dat we het beste met onze viervoeter voorhebben is dan ook een must. Mijn petje af voor de ruiters en amazones die in het belang van hun paard aan hun conditie en gewicht willen werken.
