Afbeelding
Arnd Bronkhorst

Een veulen fokken, wat kost dat nou
eigenlijk?

De prijs van veulens is een veelbesproken onderwerp. Wat de ene fokker een mooie prijs vindt, is voor de ander te weinig en wat de ene fokker wellicht als ‘normaal’ beschouwd, lijkt voor de ander een fantasieprijs. Maar wat kost het fokken van een veulen nou eigenlijk? Wij hebben geprobeerd dat op een rijtje te zetten.

Advertisement

Tekst: Yvonne Buis-Franken | Foto's: Istock

Een veulentje fokken. Dat het geld kost, dat weet iedereen, maar de vraag is: hoe veel is dat dan eigenlijk? Het spreekt voor zich dat de kostprijs van een veulen van enorm veel factoren afhankelijk is. Denk om te beginnen maar aan de totaal uiteenlopende dekgelden, maar ook de dierenartskosten en de kosten om de merrie te houden kunnen enorm uiteenlopen. Daarbij is er een groot verschil tussen natuurlijke dekking, inseminatie, embryotransplantatie of zelfs ICSI. Laten we proberen het allemaal eens op een rijtje te zetten.

De merrie

Ieder veulen begint bij de merrie. Voor de één heeft de ideale fokmerrie een top sportachtergrond of alle predicaten die je maar kunt verzinnen. Voor de ander het alleen maar van belang dat de merrie lief en braaf is en het veulen er het liefst op lijkt. Het aandeel van de prijs van de merrie op de kostprijs van het veulen is dus enorm variabel, zeker als je daarbij bedenkt dat de ene merrie bijvoorbeeld zelf gefokt is en wel 15 veulens kan geven en de ander voor veel geld is aangekocht en na één veulen al kan zijn overleden. In dit verhaal laten we de aanschafprijs van de merrie dus maar even buiten beschouwing.
Maar iedere merrie kost natuurlijk wel iets aan onderhoud. Ze moet het gehele jaar eten, krachtvoer en ruwvoer, moet ergens in de wei of op stal staan en ook voor haar moet één keer in het jaar de tandarts komen, de dierenarts voor de entingen en enkele keren de hoefsmid om haar te bekappen, ook al staat ze niet op ijzers. Een merrie aan huis hebben staan is uiteraard goedkoper dan in pension, maar reken maar eens uit.
In dit voorbeeld gaan we uit van een merrie die acht maanden geheel of gedeeltelijk op stal staat en vier maanden volledig in de wei. In de periode dat ze op stal staat zonder veulen aan de voet krijgt ze onbeperkt ruwvoer vanaf een maand voorafgaande aan de geboorte gaat de krachtvoerhoeveelheid omhoog, totdat ze na een maand of twee, drachtig en al de wei op kan met haar veulen aan de voet en daar nog vier maanden kan verblijven. In die periode op stal heb je ook bodembedekking nodig in de vorm van stro, zaagsel of vlas en je hebt in die periode te maken met de afvoer van mest. Zaagsel en vlas hebben een hogere kostprijs, stro is goedkoper, maar stromest heeft veel meer volume waardoor de mestvaalt vaker moet worden geleegd. Globaal komen we dan op de volgende kosten:

Acht maanden gehele of gedeeltelijke stalling:

Stro/Zaagsel/Vlas: 45 euro per maand x 8 = 360 euro, krachtvoer 3 maanden à 4 kilo= 30 x 4 x 3 = 360 kilo x 0,60 euro= 216 euro (afgerond 220 euro), ruwvoer (hooi): 10 kilo per dag x 30 = 300 kilo per maand en een grote baal weegt ca 400 kg en kost 50 euro. Kosten per maand 0,75 x 50 = 37,50 euro x 8 maanden = 300 euro, kosten stalonderhoud, elektriciteit etc. grofweg 75 euro per paard per jaar en kosten mestafvoer: ca 75 euro per paard per jaar.

Vier maanden volledige weidegang:

Pachtprijs paardenweide ca. 500 euro per jaar per hectare. Vier paarden per hectare (geen ruwvoerwinning van dit perceel). Dus prijs per paard = 125 euro per jaar, weideonderhoud (bemesten, kalk, bloten, omheining, onkruidbestrijding, mollenbestrijding etc.) ca. 500 euro per hectare = 125 euro per paard.
De totale kosten voor het houden van de merrie aan huis met vier maanden volledige weidegang en acht maanden geheel of gedeeltelijk op stal komen dus uit op : 360 + 220 + 300 + 125 + 125 + 75 + 75 = 1280 euro

Andere kosten

Maar daarmee zijn we er nog niet, want er zijn nog meer reguliere kosten om rekening mee te houden:
Jaarlijkse enting Influenza en Rhino: 130 euro, tandarts (bij meerdere paarden): 80 euro, ontworming of wormonderzoek: 70 euro, hoefsmid 4x per jaar bekappen à 30 euro: 120 euro en onvoorziene kosten (extra dierenarts, hoefsmid, simpele medicaties etc.: 200 euro per jaar. In dit voorbeeld komen de kosten van de merrie dus uit op een totaal van 1880 euro per jaar.

Variëren

Bedenk daarbij wel dat deze kosten kunnen variëren. Is de grond bijvoorbeeld in volledig bezit, dan heb je niet te maken met pachtprijs. Daarbij zal in bepaalde delen van ons land de pachtprijs juist aanzienlijk hoger liggen dan de genoemde 500 euro per hectare. Kun je je eigen hooi winnen, dan liggen die kosten natuurlijk lager en op bepaalde grondsoorten kunnen merries vrijwel het gehele jaar door buiten lopen waardoor je minder kosten maakt voor stalling, maar er zullen ook fokkers zijn die de merries juist het gehele jaar door ‘s nachts op stal houden en daarom met hogere kosten te maken zullen hebben.

Kosten veulen

Zover de kosten van de merrie, maar wat kost dan eigenlijk het veulen zelf? Het meest vaststaande bedrag is het dekgeld. Natuurlijk is het volledig afhankelijk van wat je wilt fokken. Een ponyhengst of een niet goedgekeurde hengst kost aanzienlijk minder dan een zichzelf bewezen exemplaar, maar we gaan uit van een gemiddeld geprijsde KWPN goedgekeurde hengst en dan moet je rekenen op zo’n 1250 euro. Is deze hengst beschikbaar via een SWS station, dan blijven die kosten zo. Moet het sperma echter uit het buitenland komen of van een niet aangesloten station, reken dan op ongeveer 80 euro per zending dat erbij komt. Vers sperma of diepvriessperma kost per seizoen over het algemeen hetzelfde. Diepvriessperma kun je soms ook per rietje kopen. Normaal gesproken heb je twee à drie rietjes nodig per dekking, maar er zijn fokkers die hun merries heel goed kennen en het aandurven om het met slechts één rietje te proberen. Op die manier zou je de kosten dus omlaag kunnen brengen. In het geval van OPU/ICSI zou je zelf een heel groot aantal nakomelingen kunnen krijgen van één hengst, maar daarover later meer. Bedenk dan wel weer dat deze losse rietjes op de juiste manier moeten worden opgeslagen. De kosten van opslag of de huur van de container komen er nog wel bij.

Dierenartskosten

Zeker in de warmbloedfokkerij worden vrijwel alle merries veterinair begeleid. Hiervoor heb je drie mogelijkheden; bij de hengstenhouder, bij de dierenkliniek of aan huis. De eerste optie is het goedkoopst. De dierenartsen die bij de hengstenhouders hun diensten aanbieden werken veelal met pakketten. Daarvoor wordt de merrie zo vaak gescand als nodig is om drachtig te krijgen en ook in de periode daarna om te controleren of de dracht intact is gebleven. De kosten hiervan liggen rond de 175 euro. Werk je met diepvriessperma, dan kan dit wat duurder zijn. Moeten er andere handelingen worden verricht, denk daarbij aan het toedienen van medicijnen of spoelen van een baarmoeder, dan komen die kosten erbij. Bij een probleemmerrie kan dit dus flink oplopen. Vindt dit traject bij een hengstenhouder plaats, dan insemineert de hengstenhouder op het station en als je in de buurt woont ook bij de fokkers thuis, als service. In een dierenkliniek is dit anders. Het scannen is ook daar vaak in een pakket geregeld, maar het insemineren wordt daar als aparte handeling gerekend. Wil jij met je merrie niet van huis, dan kan dat ook. De dierenarts zal dan voor iedere scan moeten langskomen en zal daar dus visites voor rekenen. Dit is dus veruit de duurste oplossing. Nou moet je, zeker met de huidige brandstofprijzen, ook zelf rekening houden met transportkosten. Je zou daarom kunnen besluiten de merrie gedurende de gehele cyclus bij de hengstenhouder te brengen om heen en weer rijden te voorkomen. Pas na dekking, of zelfs na de eerste keer drachtig te zijn gescand, haal je haar dan weer op. Hengstenhouders rekenen hiervoor een heel schappelijk tarief.

Kosten veulen via KI

In dit rekenvoorbeeld gaan we er vanuit dat de merrie bij de hengstenhouder wordt gebracht, die 30 km verderop is gevestigd. Ze wordt hengstig gespoten en daarna twee keer binnen de cyclus geïnsemineerd met vers sperma, waarbij de tweede keer de eisprong wordt gestimuleerd met een extra injectie. In totaal staat ze 10 dagen bij de hengstenhouder. Op 16 dagen wordt ze gecontroleerd en na enkele weken wordt nogmaals gecheckt of de dracht nog intact is. Voor deze beide checks rijdt de fokker wederom naar het adres van de hengstenhouder.
Kosten transport: 4 x 60 km à 0,25 ct/km = 80 euro, kosten stalling: 10 dagen à 10 euro = 100 euro, dierenartskosten totaal: 235 euro en dekgeld: 1250 euro. Totale kosten tot aan dracht 1665 euro.

Geboorte en periode bij de moeder

Nu is het elf maanden wachten op de geboorte van het veulen. De kosten gedurende die tijd hebben we al berekend, maar de kosten tijdens en vlak na de geboorte nog niet. Waar je aan kunt denken zijn zaken als een geboortealarm of installatie van camera’s. Natuurlijk zijn dat eenmalige kosten, maar een geboortealarm kost ongeveer 500 euro, een telefoonkaartje 20 inclusief opladen. Een functionele Wifi-camera heb je al rond de 80 euro. Vervolgens wordt het veulen geboren. Als dit allemaal goed gaat komen hier geen kosten bij. Gaat er midden in de nacht iets mis; heb je te maken met een liggingsverandering of blijft de merrie aan de nageboorte staan, dan ben je gemakkelijk 200 euro kwijt voor een visite en behandeling. Er zijn fokkers die de dierenarts de volgende dag laten komen voor bijvoorbeeld een ‘veulenspuit’, of plasmacontrole op voldoende afweerstoffen. Dit zijn allemaal geen noodzakelijkheden dus laten we in dit rekenvoorbeeld, net als de bovengenoemde kosten allemaal even buiten beschouwing, maar dit wil niet zeggen dat deze kosten niet heel vaak worden gemaakt. In de periode hierna zijn de kosten voor een gezond veulen niet heel hoog. In die eerste zes levensmaanden zal je het veulen waarschijnlijk twee keer ontwormen, maar gezien de grootte van het veulen kost je dat ongeveer een halve ontwormingsspuit, reken dus op 15 euro. Daarnaast zal de hoefsmid waarschijnlijk voor het naar de opfok gaan de voetjes twee keer bijwerken à 30 euro per keer. De kosten voor de eerste twee maanden voeding zitten al bij de kosten van de merrie ingecalculeerd. In dit voorbeeld gaan we uit van een veulen dat de eerste twee maanden bij de merrie gedeeltelijk op stal en in de wei staat en daarna vier maanden volledig in de wei. De hoeveelheid gras nodig voor één veulen berekenen we op de helft van een volwassen paard, dus 125 euro totaal. Totale kosten voor het veulen de eerste zes maanden liggen dan op 200 euro. Uiteraard geldt ook nu weer, hoe langer en meer op stal hoe hoger de kosten.

Totaal

We kunnen nu een calculatie maken over wat een veulen globaal kost tot een leeftijd van zes maanden, wanneer hij uit zijn eigen moeder geboren wordt, die snel en gemakkelijk drachtig werd en waar geen gekke dingen mee zijn gebeurd. Kosten merrie: 1880 euro, kosten veulen tot aan geboorte: 1665 euro en kosten veulen na geboorte tot ca 6 maanden: 200 euro. Totale kosten: 3745 euro.
Het is dus duidelijk dat de huidige prijzen op de veilingen vaak niet meer zijn de kostprijs van een veulen. En dan hebben we het nog helemaal niet over arbeidskosten of onvoorziene zaken. Fokken is zeker geen vetpot en je moet wel heel veel bovengemiddeld goede veulens fokken om er echt een winstgevende onderneming van te maken. Voor de meeste fokkers is het toch gewoon een hobby waar vooral veel liefdewerk in gaat zitten.

Afbeelding