Column paardenarts Gerrit Kampman | “Hals probleem?”

Tekst: Ageeth van der Lee | Foto’s: Fotolavie Ineke / iStock

Juiste diagnose niet eenvoudig

“Er is de laatste jaren meer aandacht voor aandoeningen in de cervicale regio, oftewel halsproblemen, bij het paard. Vanuit de diergeneeskunde ligt de focus op de technische ontwikkelingen om de juiste diagnose te stellen, hetgeen in de praktijk niet zo eenvoudig blijkt. Paardeneigenaren richten zich naar mijn beleving veelal op de mogelijke gedragsveranderingen die halsproblematiek zou veroorzaken. Afwijkingen in (de stand van) de halswervels kunnen een zeer breed scala aan symptomen veroorzaken. Van kantelen van het hoofd, moeite met inbuigen, singelnijd tot schrikreacties.”

Uit andere aandoeningen

“Bij dit rijtje symptomen vallen twee zaken op: het zijn zeer algemene verschijnselen én ze kunnen uit andere aandoeningen voortkomen. Voor een dierenarts is het zaak om een juiste diagnose te stellen om eventueel gedrag aan een halsprobleem te kunnen koppelen. Daar ontstaat de eerste complicatie: het is erg lastig om bij halsproblematiek tot een sluitende diagnose te komen. Met alleen een klinisch onderzoek is de oorzaak van een minimale afwijking in bijvoorbeeld bewegingspatroon, niet makkelijk te bepalen. Daarvoor is vaak meer onderzoek nodig. Ook met röntgen- en echografisch onderzoek kan niet de hele halswervel zichtbaar worden gemaakt. Daarvoor zou een nadere beoordeling gedaan moeten worden met bijvoorbeeld een CT-scan en/of scintigrafie (het inspuiten van een radioactieve stof die een lokale verhoogde bot-reactie in beeld brengt), om de precieze aard van het halsprobleem in beeld te brengen.”

Niet volgens het boekje

“Wat deze materie erg complex maakt, is dat de halswervels van een gemiddeld paard er niet altijd perfect ‘volgens het boekje’ uitzien. Ook in de natuur komen afwijkingen in de zeven halswervels die een paard heeft, aangeduid van C1 tot en met C7, met enige regelmaat voor. Wanneer ondervindt een paard hinder van een onregelmatigheid in de halswervels? Dat hangt mede af van het gebruiksdoel van het paard. Een paard dat zijn dagen rondbanjerend in de wei mag slijten, zal minder last hebben van een onvolkomenheid in de halswervels dan een paard dat opgeleid wordt voor de Grand Prix. Management en een correcte manier van trainen zijn essentieel om het lichaam van een paard fit en soepel te houden.”

Invloed ruiter op paardengedrag

“En dan de tweede complicatie: hoe zijn gedragsproblemen direct te linken aan aandoeningen in de hals? De invloed van de ruiter op paardengedrag, valt niet te onderschatten. Niet alleen de technische rijvaardigheden van een ruiter, maar ook diens zenuwen of zelfs angst lokken bij het paard een reactie uit. Vaak zoeken ruiters het ongewenste gedrag van hun paard in eerste instantie niet bij zichzelf, maar gaan zoeken naar een oorzaak van bijvoorbeeld schrikreacties. Een rondje internet levert al snel op dat afwijkingen in de hals dit soort gedrag kan veroorzaken.”

Euthanasie

“Zo kreeg ik eens het verzoek van een paardeneigenaar om haar merrie te euthanaseren, omdat het paard hals problemen zou hebben. Het klinisch en röntgenologisch op rug en benen goedgekeurde én voor een fors bedrag verzekerde dier was volgens de eigenaresse staatsgevaarlijk. Het spreekt voor zich dat ik niet meteen op een dergelijk verzoek ben ingegaan. De eigenaresse was al bij meerdere klinieken langs geweest, dus vroeg ik om de patiënt-verslaglegging. Het is dan lastig wanneer het klinisch onderzoek van het betreffende paard als ‘niet-afwijkend’ wordt omschreven. Die klinische beoordeling is dan van het paard, zonder ruiter, gedaan. Ook mijn klinische beoordeling was zonder bemerkingen. In dit geval heb ik geadviseerd een ruiterwissel toe te passen en dat pakte gelukkig prima uit.”

Aanleiding elders

“Ik kan een aantal praktijkvoorbeelden geven van eigenaren die bij mij aanklopten met een paard met ‘hals problemen’, waar de aanleiding voor bepaalde symptomen toch ergens anders bleek te liggen. Er zijn echter natuurlijk ook paarden die daadwerkelijk een aandoening aan de hals hebben. Ik werd ooit eens in de spoeddienst gebeld door een eigenaar wiens ruin van twaalf jaar plotseling vreemd liep in de wei. Hij wilde alleen nog maar met het hoofd dicht bij de grond lopen en slingerde behoorlijk met de achterhand. Het lukte om hem op stal te krijgen en ook daar was hij nog erg onrustig, draaide telkens naar één kant wat rond en hield nog steeds het hoofd erg laag bij de grond. Dit paard verkeerde verder in blakende conditie en vertoonde daarvoor geen (gedrags)problemen. Alles wees op een acute compressie van het ruggenmerg in de hals-regio.”

Hevige pijnreactie

“Elke halswervel heeft een holte waar het ruggenmerg doorheen loopt. Als de zenuwen in het ruggenmerg bekneld raken, veroorzaakt dat een hevige pijnreactie. Als ik voorzichtig probeerde het hoofd wat omhoog te brengen, leek het paard ongeveer direct te willen omvallen. Ik behandelde de ruin met ontstekingsremmers en pijnstillers en adviseerde het dier op stal te laten. Ik voorzag een intensief behandel- en revalidatietraject voor hem, maar tot mijn grote verrassing belde de eigenaar de volgende ochtend blij op met de mededeling dat de ruin weer helemaal de oude was. Hij bewoog weer normaal. De eigenaar besloot om het hier verder bij te laten, terwijl ik juist bij dit paard graag meer onderzoek had gedaan naar wat er gaande was in de hals.”

Bijschrift - Credit