Sportpaardenbegeleiding, alle ins en outs

Drieledig

Het doel van een goede veterinaire begeleiding is drieledig. In de eerste plaats willen we graag een optimale prestatie bevorderen. Dat betekent we de atletische mogelijkheden van het paard zo goed mogelijk benutten. Ten tweede is het belangrijk blessures te vermijden. Blessures gaan ten koste van het welzijn van het paard en betekenen vaak dat het paard een bepaalde periode niet kan worden ingezet voor de wedstrijdsport. Door de paarden regelmatig en nauwkeurig te controleren kunnen kwaaltjes vaak vroegtijdig ontdekt en verholpen worden. Voordat ze tot een serieuze aandoening uitgroeien. Tot slot willen we graag een zo lang mogelijke carrière voor onze paarden. Aanschaf en opleiding van een dergelijk paard kosten veel tijd, inzet en geld. Een zorgvuldige opbouw en lange termijn planning zouden moeten zorgen voor een zo lang mogelijke loopbaan als sportpaard.

Paralellen

Elke tak van de paardensport heeft een eigen trainingsaanpak. De eisen die aan de paarden gesteld worden in de verschillende disciplines zijn heel anders. Daarom zien we ook specifieke problemen optreden. Je ziet daarin duidelijke parallellen met humane sporten. Schaatsers, 1500 meter,  zijn te vergelijken met harddravers. Tevens kun je stellen dat endurancepaarden een vergelijkbare prestatie leveren als marathonlopers en zou dressuur vergeleken kunnen worden met turnen. Op die manier is ook duidelijk dat bij harddraven en endurance uithoudingsvermogen de beperkende factor is. Bij springen en dressuur is dat veel meer kracht en behendigheid. 

Orthopedisch gebied

Het spreekt voor zich dat de trainingen er dan ook op gericht zijn de juiste vaardigheden en talent te ontwikkelen. Ook al hebben we te maken met verschillende disciplines van paardensport, we merken heel duidelijk dat voor iedere tak geldt dat ongeveer zestig procent van de problemen op orthopedisch gebied ligt. Daarnaast komt dertig procent van de klachten voor rekening van de luchtwegen en tien procent wordt ingedeeld bij overig. In deze groep bevinden zich zaken als hart- en stofwisselingsproblemen. Onderzoek vindt vaak plaats op de kliniek, maar grote sportstallen worden ook regelmatig bezocht. In de regel zijn deze accommodaties goed ingericht voor het onderzoeken van paarden. De frequentie van de bezoeken varieert, sommige stallen worden wekelijks bezocht en andere iets minder vaak.

Achtergrond

Voordat het daadwerkelijke onderzoek plaats gaat vinden, praat ik uitgebreid met de trainer of ruiter van het te onderzoeken paard. Gelukkig begrijpen de meeste trainers dat de begeleiding van sportpaarden teamwork is. Het is essentieel te weten op welk niveau het paard getraind wordt, of er zich problemen tijdens de training voordoen, hoe de laatste prestaties in de competitie waren. Ook het gedrag op stal en bijvoorbeeld afwijkingen met eten is essentiële informatie. Veel trainers gebruiken tijdens de training hartslagmeters. Wanneer paarden in het werk qua hartslag afwijken van de voor dat paard normale waarden, kan dat een aanwijzing zijn voor een probleem dat zich in de training verder nog niet geopenbaard heeft. Belangrijke informatie is ook of een paard een voorkeursbeen ontwikkeld om op te landen, scheef loopt of dat ze meer druk op de linker of rechter teugel gaan nemen.

Waarnemen

Na de voorbespreking met de ruiter of trainer wordt het paard uitgebreid bekeken, beluisterd en betast. Gelet wordt er dan op spierspanning, pijnlijkheid, warme en of dikke plekken. Bij voorkeur wordt het paard dan ook nog gezien onder het zadel. De waarnemingen worden opgeschreven en gebruikt bij het verdere onderzoek. Vervolgens wordt het paard gemonsterd op de rechte lijn en op de volte. In de regel worden hierna buigproeven uitgevoerd. Soms is het nodig om bij geconstateerde onregelmatigheid in de gangen met diagnostische verdovingen de precieze plaats van de blessure vast te stellen.

Nader onderzoek

Indien nodig kan hierna besloten worden tot nader onderzoek. In een heel aantal gevallen kan dat gaan om een bloedonderzoek. Dit is een vrij eenvoudige en snelle manier om een indruk te krijgen van de fitheid van het paard. Een echoapparaat is ook altijd bij de hand, vooral voor onderzoek van de gewrichten, pezen en banden van het paard. Het zelfde geldt voor het nemen van röntgenfoto’s. Bij verdenking op luchtwegproblemen wordt endoscopie uitgevoerd. 

Plan de campagne

Het doel van het onderzoek is om blessures en andere gezondheidsproblemen in een zo vroeg mogelijk stadium te herkennen. Op deze manier kun je op dat moment erger voorkomen. Soms lukt dit niet en kom je toch voor een ernstige blessure te staan door bijvoorbeeld trauma tijdens training of wedstrijd. In al deze gevallen maakt de arts met de trainer of ruiter een plan om het paard weer gezond te krijgen. Dat plan omvat een eventuele therapie, een tijdschema en ook bijna altijd een controlemoment. De therapie kan bestaan uit medicatie, regulier, maar de laatste wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van ‘regenerative medicine’. 

IRAP

Voorbeelden hiervan zijn het gebruik van stamcellen en of bloedplaatjes bij pees- en gewrichtsblessures en IRAP bij gewrichtsaandoeningen. IRAP maakt gebruik van het vermogen van witte bloedcellen om een lichaamseigen ontstekingsremmer te maken. Regenerative medicine maakt gebruik van factoren uit het eigen lichaam van het paard om blessures te laten herstellen. Voorts kan worden besloten tot aanpassen van het beslag, altijd in overleg met de hoefsmid. Ook fysiotherapie kan deel uitmaken van de behandeling net als chiropraxie. Daarnaast wordt er eigenlijk altijd een trainingsadvies en/of bewegingsprotocol meegegeven. Beweging in het water in een revalidatiecentrum kan daar ook deel van uitmaken. 

Conditie

Een onderschat onderdeel bij een aantal takken van paardensport is de conditietraining. Bij inspanning wordt door anaerobe verbranding van glucose lactaat gevormd. Bij grote inspanning kan het lactaatgehalte in de spieren zo hoog worden dat er pijn en stijfheid ontstaat. Precies hetzelfde dat wij voelen na een paar flinke sprints. Het is eigenlijk een mechanisme om te voorkomen dat de spieren overbelast worden. Voldoende training zorgt er voor dat deze lactaatvorming wordt uitgesteld of overmaat lactaat wordt afgevoerd. Echter verhoogde lactaatspiegels zorgen ook voor verminderd coördinatievermogen. Juist in deze periode van vermoeidheid en verminderde coördinatie kunnen blessures ontstaan. Een belangrijk deel van blessurepreventie is dus training op conditie, niet alleen voor snelheidssporten als eventing en harddraven, maar juist ook voor springen en dressuur. 

Wachttijd

In het behandelings- en revalidatie plan dient uitgebreid gesproken te worden over wachttijden van de gebruikte medicatie met het oog op controles tijdens de wedstrijden. Overigens komt het in de praktijk maar zelden voor dat de wachttijd voor de gebruikte medicatie langer is dan de voorgesteld revalidatietijd na een blessure. Daarnaast dien je goed op de hoogte te zijn van de verboden medicatie als bijvoorbeeld anabole steroïden en humane psychofarmaca welke nooit bij sportpaarden gebruikt mogen worden.

Bron: De Hoefslag