Waar blijft dat wolvenbeleid?

De gemoederen lopen hoog op als je het over de wolf hebt. Er zijn twee duidelijke kampen: het ene kamp vindt hem schattig en een prachtig dier dat bescherming verdient, het andere kamp erkent ook de nadelen en gevaren die de wolf met zich meebrengt en wil een duidelijk beleid om de schade te beperken. 

Daar waar de gedragsdeskundigen in het begin van de wolf zijn intrede zich nog weinig zorgen maakten over de landbouwhuisdieren waar pony’s en paarden onder vallen, is de werkelijkheid toch anders gebleken. 

Om paardenhouders te informeren, organiseerde LTO half januari een ledenbijeenkomst met informatie en advies. De opkomst was groot, maar om nog meer mensen te bereiken, geven we in dit artikel een samenvatting van de avond.

Strikt beschermde soort

Hoewel wij als paardenhouders misschien niet zo belangrijk lijken, zijn we dat zeker wel volgens Mieke Theunissen, LTO sectorspecialist paardenhouderij en secretaris Sectorraad Paarden. 

Ze vertelde over het huidige beleid: “In Europa is de wolf aangewezen als een strikt beschermde soort. Zowel in het Verdrag van Bern als in de Habitatrichtlijn, waar alle beschermde soorten in zijn vastgelegd. De richtlijnen die de Europese Unie hanteert, dienen we in Nederland op te volgen. En dus staat in de Nederlandse Wet natuurbescherming dat het verboden is om in het wild levende wolven in hun natuurlijke verspreidingsgebied opzettelijk te doden, vangen of verstoren. Maar ook om voortplantingsplaatsen of rustplaatsen te beschadigen of vernielen en om uit het wild afkomstige wolven, dood of levend, in je bezit te hebben.”

“Internationaal gezien (volgens het handelsverdrag van Washington) mag je wolven of delen daarvan ook niet vervoeren. In Nederland hebben de provincies het beheer van de flora en fauna onder hun paraplu en dus zijn zij wettelijk verantwoordelijk voor het natuurbeleid, ook wat de wolven betreft. Al is het wel zo dat de minister van Natuur en Stikstof er op toeziet dat beleid naar behoren wordt uitgevoerd. Daarom lobbyen wij ook zeker bij de minister voor betere regels met betrekking tot de wolf.”

Van schapen is de stap naar een pony niet zo groot en zo wordt de volgende stap naar een paard ook kleiner

Wolvenbeheerplan

Er wordt pas actief een provinciale wolvencommissie opgezet als de wolf zich officieel ergens vestigt. 

Mieke: “Op dat moment wordt er een gebiedsproces gestart en wordt er met verschillende belanghebbenden gekeken naar een schadepreventieplan dat past binnen de Europese verdragen. In deze wolvencommissie zitten diverse partijen met uiteenlopende meningen over de wolf, wat de discussie soms best lastig maakt. In de provincies Friesland, Drenthe, Noord-Brabant en Gelderland zijn deze commissies nu actief.” 

Alle provincies hebben een wolvenbeheerplan opgezet dat nationaal met elkaar wordt afgestemd. Daarin staat ook wanneer wij in Nederland een wolf als ‘probleemwolf’ aanmerken en bepaalde vormen van beheer kunnen toepassen. Probleemwolven veroorzaken onder andere gevaarlijk of problematisch gedrag in relatie tot mensen of gaan zich voortplanten en inmengen met honden. Tot op heden zijn er geen probleemwolven aangemerkt in Nederland. Beheer van wolven is ook mogelijk wanneer de soort in een land een gunstige staat van instandhouding heeft bereikt, dus wanneer de populatiegrootte voldoende is om zichzelf in stand te houden. In meerdere Europese landen is dit het geval, in Nederland nog niet.”

Meld zicht of schade

“Op dit moment is een actief beheer in Nederland dus nog niet mogelijk. Om de activiteiten van wolven goed in beeld te brengen, is het wel mogelijk om jouw zichtmeldingen en schademeldingen in te dienen bij de instanties die deze informatie verzamelen. Hoe meer meldingen er binnen komen, des te beter wij als sector in staat worden gesteld om wolven die een probleem vormen in relatie tot paarden aan te merken. Wij horen signalen over paarden die door omheiningen gaan en op snelwegen belanden. Van belang is dat deze signalen bij de instanties terecht komen. Sinds vorig jaar de eerste pony is gegrepen, is de paardensector aan tafel gelaten bij de wolvencommissie. We hebben een inhaalslag te maken.”

Wolven zijn lustdodende dieren, ze gaan net zo lang door met doden tot hun energie op is

Aanleren van probleemgedrag

“Verschillende ecologen geven aan dat wanneer je een wolf in een vroeg stadium leert dat hij bepaalde dingen niet mag doen, dit effectief kan zijn om het gedrag bij te sturen. Sommige wolven hebben geleerd dat schapen een makkelijkere prooi zijn dan het wild dat ze van nature vangen. De schapen staan immers binnen een omheining en kunnen nergens heen. Het begint als een spelletje, maar zo leren wolven spelenderwijs wel om te jagen. Omdat er nog weinig preventieve maatregelen worden genomen, leert de wolf zo aan zijn prooi te komen.”

“Wolven zijn lustdodende dieren, ze gaan net zo lang door met doden tot hun energie op is. Het gaat ze dus niet om dat ene maal om hun maag te vullen. Van schapen is de stap naar een pony niet zo groot en zo wordt de volgende stap naar een paard ook kleiner. Zolang wij niks doen om de wolf te leren dat hij dit niet mag, zal hij door blijven gaan en daarin steeds meer grenzen verleggen. Dat huppeltje over lage omheiningen wil hij best maken. Heeft hij dat eenmaal gedaan, dan leert hij springen en zal dan ook over hogere omheiningen springen.”

Tegemoetkoming

Wat als je denkt dat jouw dieren door een wolf zijn gegrepen? 

“In de Wet dieren staat dat je verantwoordelijk bent voor jouw dieren. Leven ze nog? Dan zorg je er in eerste instantie dus voor dat ze goede zorg krijgen en bel je daarna met BIJ12, iets wat je ook direct doet bij het overlijden van een dier. Binnen 24 uur moet een van hun taxateurs DNA afnemen. Dat mag een dierenarts dus niet doen. Let op dat het DNA snel verloren kan gaan door regen of de komst van andere dieren, zoals een das of een hond. Dek het kadaver daarom goed af.”

Preventieve maatregelen

Belangrijker nog is de preventie, onderstreept Mark Niessen, de collega van Mieke: “Uit buitenlands onderzoek blijkt dat schade aan landbouwhuisdieren niet zozeer samenhangt met het aantal wolven, maar vooral met de inzet en effectiviteit van preventieve maatregelen. Als de wolf nog niet heeft leren springen, kun je denken aan een omheining van minimaal 1.20 meter hoog met een eerste draad op twintig centimeter en daartussen nog drie andere draden met daarop voldoende stroom. Het probleem is echter dat je bij een omheining boven de 1 meter in sommige gemeenten een vergunning nodig hebt. Andere maatregelen kunnen bestaan uit waakhonden, visuele middelen zoals een BouWatch en ‘s nachts ophokken.”

“Al leert de wolf hierdoor ook om overdag te jagen en zien we hem ook dichtbij of in stallen komen. De Trakehner die in Duitsland werd gegrepen, stond op stal toen het gebeurde. We snappen dat deze maatregelen niet de voldoening geven waar paardenhouders op zitten te wachten en een behoorlijk kostenplaatje met zich meebrengen. Er zijn provincies die met subsidies werken.”

“Geadviseerd wordt om provincies die daar nog niet aan doen, toch de vraag te stellen om in ieder geval het signaal af te geven dat het onderwerp leeft. We moeten met de wolf leren omgaan en deze leren om niet in de buurt van onze paarden te komen.”

Tip voor het stemmen voor de Provinciale Staten in maart; houd in de gaten welke partijen er voor of tegen de wolf zijn

Uit de praktijk: “Zorgen over mijn kind”

Suzy van Eijs woont met haar man, drie kinderen en pony’s op een plek waar de wolf meermaals op een paar honderd meter afstand is gespot. “Gelukkig was het praktisch mogelijk om een gedeelte van de loods met hoge hekken af te zetten. 

Vanuit onze ervaring met vossen weten we dat roofdieren in de periode tussen vier uur ’s middags en tien uur ’s ochtends het actiefste zijn. Daarom mogen de pony’s nu alleen in de tussenperiode naar buiten. Dat is natuurlijk belachelijk, maar nog meer zorgen maak ik me over mijn kind dat op de pony door het weiland rijdt. Wat moet hij doen, als hij oog in oog komt te staan met een wolf?”

LTO Nederland is een samenwerkingsverband van LLTB, LTO Noord en ZLTO. De drie regionale organisaties werken nauw samen voor belangenbehartiging van ondernemers in de land- en tuinbouw.

Tekst: Sabine Timman | Foto’s: iStock