Sportpsychologe Anne Loosveld: “Waarom stopt je brein op het moment dat je de AC-lijn oprijdt?”

Hoe werkt stress?

Je brein is zo ingesteld dat het continue de omgeving scant op gevaar. Dit stamt nog uit de oertijd. Vroeger had je brein dit nodig om gevaar te kunnen ontdekken en op tijd te kunnen reageren, bijvoorbeeld als er een gevaarlijk dier op de loer lag. Het was letterlijk van levensbelang om snel te kunnen reageren. Dat systeem werkt optimaal en dat is maar goed ook, anders zouden we er nu niet meer zijn geweest. Gedachtes die je toen had waren gedachtes waar direct op gereageerd moest worden om te kunnen overleven. Je lichaam maakt zich op zo´n moment klaar om te kunnen vechten of vluchten, dit is het fight or flight systeem. Je hartslag gaat omhoog, je ademhaling gaat sneller, je krijgt een hoge spierspanning, kortom: je lichaam maakt zich klaar om te overleven. 

Automatische piloot = stressmodus

Als je op wedstrijd gaat heb je misschien wel belemmerende gedachten over je prestatie. Je hebt gedachten over je winstpunten of dat je wel echt moet laten zien dat je het kan. Wat er dan gebeurt is dat het stress-systeem wordt getriggerd door jouw eigen gedachte. Jouw lichaam gaat in de fight or flight modus, oftewel de stress-modus. Als dit gebeurt worden bepaalde processen in jouw lichaam heel actief en andere processen juist minder. De processen die minder actief worden, zijn minder acute processen zoals bijvoorbeeld reproductie en spijsvertering en ook een deel van je cognitieve processen. Dit is ook de reden dat je zo vaak naar het toilet moet. Je lichaam treft alle voorbereidingen om een fysieke piekprestatie te kunnen leveren. Als je op je paard zit is dat alleen wel heel erg vervelend. Je wil helemaal niet met harde spieren, een snelle hartslag en een hoge ademhaling op je paard zitten. 

Je lichaam reageert dus altijd op wat je denkt, je lichaam ‘hoort’ je gedachtes. En dat is heel handig als er een leeuw aankomt en je denkt: “Oei, pas op een leeuw”, maar niet zo handig als je denkt: “Shit, het is wel erg druk met losrijden.”

Niet meer kunnen nadenken

Je gaat in een stress-situatie op een andere manier denken, dat kan voelen alsof je brein afwezig is. Alles wordt wat vager, je kunt je achteraf niet goed herinneren wat je allemaal precies deed. Dat onbewuste gevoel van de automatische piloot komt doordat je denkprocessen uitgeschakeld worden omdat veel energie naar je spieren, hart en longen gaat. Maar niet meer naar goed en verfijnd nadenken wat je eigenlijk wel nodig hebt om in de proef mooi alle onderdelen bewust te rijden. 

De oplossing

Dit kun je oplossen door te leren hoe je je stressniveau kunt reguleren. Je stressniveau lager kunnen houden begint heel vaak met de gedachtes die je hebt. Gedachtes kunnen ervoor zorgen dat je meer stress gaat voelen, je wordt nooit zomaar zenuwachtig. 

Als je merkt dat je zelf op de automatische piloot door je proef navigeert is het goed om eens te gaan onderzoeken welke gedachten je hebt over je wedstrijd. “Ik moet een winstpunt rijden”, “het moet goed gaan”, “hij moet braaf zijn”, zijn allemaal voorbeelden van gedachten die stress geven. 

Als je de gedachtes weet te controleren, zal de stress minder groot worden en zul je in de proef beter kunnen blijven nadenken. Gevolg is dat je in de proef veel beter van onderdeel naar onderdeel kunt rijden. 

Tekst en foto Anne Loosveld