Column dierenarts Gerrit Kampman | “Karakterpaard”

Karakter moet een paard hebben, anders wordt het nooit wat! Dat hoor je nogal eens rondom de wedstrijdring. Wat dan dat ‘karakter’ moet zijn, blijft een beetje vaag. Bedoelt men dan een vuurvreter? Het paard moet wat heet zijn om te kunnen presteren? 

Wat is ‘een goed karakter’?

Een paard met een ‘goed karakter’ is best lastig te omschrijven en nog belangrijker, dat is voor iedere ruiter en amazone heel persoonlijk. Voor een 1.60m-springpaard of een Grand Prix-dressuurpaard is het bezitten van explosieve energie een ‘goed karakter’, maar voor ruiters die de lat wat lager leggen is ‘rustig in de omgang’ een karaktertrek waar ze naar op zoek zijn. 

Over hoe paarden en hun karakters in te schatten zijn, gaan al eeuwen oude fokkerswijsheden rond. In mijn dagelijkse werkzaamheden als dierenarts is het natuurlijk ook handig om het karakter van een paard te kunnen peilen. Mijn arbeidsongeschiktheidsverzekeringspremie ligt zelfs anders dan van mijn collega van de kleine huisdieren, dat zegt al genoeg. 

Eerste indruk

Dat begint eigenlijk al wanneer de eigenaar en het paard bij ons het terrein komen oprijden. Gaat dat rustig of is er sprake van een onwijs kabaal vanuit de trailer? Hoe wordt het paard vervolgens bij mij aangeboden? Is dat in combinatie met een longeerlijn, hengstenketting of een halstertouw? 

Het uitvragen van de anamnese helpt mij vaak ook om wat meer informatie te krijgen. ‘Deze heeft een hekel aan mannen!’ is zeker waardevolle informatie voor een mannelijke dierenarts. Blijft het paard tijdens het gesprek kalm staan of is er sprake van een kleine longeerdemonstratie rondom de eigenaar dan wel, in het slechtste geval, een ontsnappingspoging van de karaktervolle viervoeter? 

Contact krijgen

Wij hebben bij ons op de kliniek een nogal lange looproute richting opvoelbox. Ik herinner mij nog goed een jonge Friese merrie die dacht die weg eerst even als galoppeerbaan te moeten gebruiken met, klassiek daarachter, de mee-glijdende eigenaar. 

Bij een wat zenuwachtig paard blijf ik gewoon wat langer praten met de eigenaar die, waarschijnlijk niet heel verrassend, ook vaak wat nerveus is. Ondertussen probeer ik dan wat contact te krijgen met het paard door deze wat te aaien. De verlengde anamnese haalt stress weg bij de eigenaar, direct gevolgd door een wat makkelijker te hanteren paard. Een cursus ‘spiegelen’ in tien minuten. 

Aankoopkeuring

Is het vinden van het paard met een passend karakter voor een ruiter of amazone al moeilijk genoeg, het wordt voor mij als dierenarts helemaal een ingewikkelde materie als ik word ingeroepen als keuringsarts bij aan- of verkoop van een paard. Een aankoopkeuring is vaak al aanleiding tot discussie, soms tot rechtszaken aan toe, en karakter in het proces meenemen maakt het allemaal zo mogelijk nog moeizamer. 

In principe is een aankoopkeuring gericht op het fysieke aspect van het paard en word ik ingehuurd om te bepalen of een paard veterinair gezond is en fysiek geschikt om de taak waarvoor het wordt aangeschaft uit te voeren. 

Gedrag

Tussen de bedrijven door, en ik denk vele collega’s met mij, kijk ik ook naar hoe het paard zich gedraagt en probeer ik te bepalen of het dier wat betreft karakter geschikt is voor de toekomstige berijder. Het lastige hieraan is dat er meerdere factoren meespelen bij het gedrag van een paard, ook na de verkoop. 

Als een paard bijvoorbeeld gewend is om dag en nacht buiten te staan en hij wordt verkocht naar een pensionstal waar het veel op stal staat, zal het dier misschien onrustig worden. Ik heb een keer een geval meegemaakt van een paard dat naar een situatie ging waar het meer op stal stond en daar voernijd ontwikkelde dat leidde tot ronduit agressief gedrag. 

Verantwoordelijkheid

Ook kreeg ik eens een spoedoproep binnen van iemand die net eigenaar was geworden van een nieuw paard, de aanwinst met zijn trailer had opgehaald en onderweg naar huis bleek na twee kilometer dat het paard zich al trappend een weg naar buiten wilde banen. 

De geschrokken nieuwe eigenaar wilde het paard meteen weer terugbrengen naar de oude stal, maar helaas voor hem, de verantwoordelijkheid voor het paard ligt, zodra een paard van de dam af is niet bij een verkopende partij, maar bij de koper.

Oordeel over karakter

Ik weet dat in andere landen bij een aankoopkeuring veel uitgebreider wordt ingegaan op karakter. Daar is soms bijvoorbeeld een test onder het zadel een onderdeel van het keuringsrapport. Ook de omstandigheden waaronder het paard na de verkoop wordt gehouden, moet uitgebreid worden toegelicht door de koper. 

Zeker als de verkopende partij een handelsstal is, is die niet altijd gediend van mijn (voorzichtige) oordeel over het karakter van een paard. Dat hoeft niet altijd tot problemen te leiden; een handelsstal heeft te maken met een garantieperiode van een half jaar waardoor een eventuele mismatch weer terugkomt bij die handelaar. 

Duidelijk koopcontract

Het is altijd verstandig, ook bij een overeenkomst tussen particulieren, om een koopcontract op te stellen waarbij duidelijk is vermeld waar het paard wat betreft karakter aan moet voldoen. Ik denk dat het goed is om ook als dierenarts iets van het ingeschatte karakter te communiceren. Hier ligt een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor verkoper, koper en de keurende dierenarts. 

Voor de koper een trouwe viervoeter en voor de verkoper een plekje waar zijn voormalige paard nog jaren plezier heeft, dat is waar we allemaal naar moeten willen streven.

Tekst: Ageeth van der Lee